Residentie Strandweg in Zandvoort gesloopt: een eerbetoon van architectuur uit de wederopbouw

Een autopsie, noemt de Zandvoortse fotografe Simone Peerdeman (1976) haar project Residentie Strandweg, over de ondergang van een blokje met zestien portieketagewoningen aan de vroegere Strandweg in Zandvoort. Dagenlang maakte Peerdeman foto’s van de Residentie uit 1952 aan het Fauvageplein. Eerst fotografeerde ze de interieurs en overgebleven huisraad van de verlaten, zieltogende Residentie. Vervolgens legde ze in juni van dit jaar vast hoe het woningblok veranderde in een puinhoop en ten slotte van de aardbodem verdween.

In de jaren voor 2023 stond de Residentie Strandweg in Zandvoort bekend als de sloopflat Badhuisplein. Al in 2009 had de gemeente de flat opgekocht in verband met plannen voor nieuwbouw rondom het Badhuisplein, het hart van Zandvoort. Maar pas in 2021 kregen de tijdelijke huurders te horen dat ze nu toch echt binnenkort moesten vertrekken.

Nadat de laatste bewoners begin dit jaar waren vertrokken, begon Peerdeman met fotograferen. Van de gemeente kreeg ze toestemming om de woningen ook van binnen vast te leggen. „Het was een feest om op zoek te gaan naar sporen die de bewoners hadden achtergelaten”, vertelt ze. „Ik was net op tijd. De slopers kwamen al met de fineerplaten aanlopen om de ramen dicht te timmeren. Het prachtige uitzicht op zee dat de bewoners hadden, heb ik nog net gezien en gefotografeerd. Ik heb allerlei details gefotografeerd, zoals een glas-in-loodraampje van een vissers vrouw en twee kleine kinderen op het strand, en een keramieken deurklink met bloemetjes. Het mooist waren de originele Bruynzeel-keukens die in drie woningen stonden.”

Foto’s: Foto Simone Peerdeman

Atlantikwall

Iets meer dan zeventig jaar duurde het leven van Residentie Strandweg. In de zomer van 1952 werd de flat opgeleverd als een van de eerste gebouwen van de wederopbouw van Zandvoort. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de Duitse bezetter een groot deel van Zandvoort gesloopt om plaats te maken voor de bunkers van de Atlantikwall, de 5.000 kilometer lange verdedigingslinie van het Derde Rijk die van Noord-Noorwegen tot Spanje liep. Vrijwel alle markante Zandvoortse gebouwen, zoals het Groot Badhuis, het Kurhaus en de 19de-eeuwse passage, werden in de jaren 1942-45 afgebroken.

Na de oorlog besloot het stadsbestuur Zandvoort weer op te bouwen als een moderne, op massatoerisme gerichte badplaats. Al in 1952 stond bij het Badhuisplein dan ook Hotel Bouwes, een groot, onvervalst modernistisch gebouw, ontworpen door het ex-De Stijllid Jan Wils. Door sloop eindigde het leven van het hotel al in 1987, 35 jaar korter dan dat van Residentie Strandweg.

Residentie Strandweg was beslist niet bedoeld voor de massa. Peerdeman vond een foto uit 1951 van het informatiebord bij het appartementengebouw, waarop de woningen staan aangekondigd als ‘moderne flats gelegen aan de boulevard met schitterend uitzicht op zee, met garages, centr. verwarming, warmwatervoorzieningen, bruynzeel-keukens, koelkasten, ingeb. zonneschermen’. De prijs van de woning, 22.000 gulden waarvan 13.000 gulden eigen geld moest zijn, was veel te hoog voor Jan Modaal.

Dat de woningen zeventig jaar geleden luxeflats waren, is nog altijd te zien op Peerdemans foto’s. Aan de Strandwegkant had de gevel van het blok de vorm van een zaagtand, voor een beter uitzicht op zee vanuit de woningen met elk twee panoramavensters. De interieurfoto’s laten ruime, lichte huizen zien met woonkamers die ondanks de centrale verwarming ook schoorstenen hadden.

Foto’s: Foto Simone Peerdeman

Rastavlag

Toen na de lang durende verwijdering van asbest de sloop eenmaal was begonnen, was het in een maand gedaan met Residentie Strandweg. „Op een gegeven moment leek het flatgebouw een letterbak”, zegt Peerdeman. „Die vreemde lege ruimtes tussen afgebrokkelde muren waren intrigerend. Ze riepen de vraag op wanneer een huis een thuis wordt. Toen heb ik ook de foto’s gemaakt van binnenmuren met verschillende kleuren en behang. In de bergingsruimte op de begane grond was een muur tevoorschijn gekomen met de kleuren van de rastavlag, groen-geel-rood. Het was een van de vele sporen die de verbeelding in werking zetten. Wie heeft die vlag geschilderd? Een fan van Bob Marley? En waarom in de berging? Heeft daar een reggaefan gewoond?”

De laatste foto’s van Residentie Strandweg laten een lege vlakte zien waarop twee bouwsels staan, een gele en een blauwe. „De vlakte dient nu als fietsenstalling. Residentie Strandweg was zeker het niet het lelijkste gebouw in Zandvoort. Integendeel, door de zaagtandgevel en de kleine, zeshoekige ramen op de begane grond had de flat een eigen karakter. Ik beschouw de foto’s als eerbetoon aan de architectuur uit de wederopbouwtijd. Daar wordt zo slordig mee omgegaan. Residentie Strandweg is gesloopt en lijkt nu al vergeten in Zandvoort.”

Foto’s: Foto Simone Peerdeman