Napoleon en de kunst: veel biografie, weinig inzicht

Napoleon Bonaparte was dol op kunst – zo dol dat in elk land dat hij veroverde de kostbaarste verzamelingen werden geplunderd. Geen enkel land heeft hiervan zoveel te lijden gehad als Italië. In de Italiaanse documentaire Napoleon – In the Name of Art wordt het verhaal van zijn leven verteld aan de hand van zijn omstreden omgang met kunst. De keizer was namelijk niet alleen een rovende kunstliefhebber, hij zag ook de grote waarde van kunst als propagandamiddel.

De Britse acteur Jeremy Irons treedt op als verteller en praat met zijn bronzen timbre de scènes aan elkaar. De documentaire bestaat uit gesprekken met Napoleonkenners, afgewisseld met bezoekjes aan Italiaanse paleizen, kerken en musea.

Het verhaal begint in de dom van Milaan, waar Napoleon zich op 26 mei 1805 kroonde tot koning van Italië. Francesco Pollini had voor deze gelegenheid een Te Deum gecomponeerd, waarvan onlangs de partituur werd teruggevonden in het archief van het conservatorium van Milaan. Speciaal voor deze documentaire werd het stuk opnieuw gearrangeerd en door een orkest uitgevoerd, waarschijnlijk voor het eerst in meer dan tweehonderd jaar. Dit proces loopt als een rode draad door de film heen.

Verder volgt de documentaire een traditioneel, chronologisch pad. We volgen Napoleon vanaf zijn geboorte op Corsica, via zijn ongelukkige schooltijd naar zijn carrière als militair. Die geschiedenis wordt adequaat verteld, maar dat is natuurlijk al tientallen keren gedaan. Interessanter wordt het wanneer er specifiek wordt ingegaan op Napoleons verhouding tot de kunst. We zien welke kunstwerken hij uit musea roofde en welke schilderijen hij liet maken om zijn heerschappij luister bij te zetten.

Hier wreekt zich wel dat deze film gemaakt is door een Italiaans team met een sterke focus op het eigen land. Want het is waar dat de Fransen veel kunst weghaalden uit Italië, maar elders in Europa gebeurde dat ook. Onze eigen stadhouder Willem V bijvoorbeeld verloor zijn complete collectie aan het revolutionaire Frankrijk. Daarvan is na 1815 niet alles teruggekomen naar Nederland.

Hierdoor laat deze documentaire de kijker met een onbevredigd gevoel achter. Door het hybride karakter ervan – én biografie van Napoleon én thematisch verhaal over zijn omgang met kunst – wordt dat laatste onderwerp onvoldoende uitgediept. Vooral over kunst als propagandamiddel valt veel meer te vertellen.

De beelden zijn echter prachtig, en het Te Deum waarmee de documentaire afsluit, transporteert je terug in de tijd, tot die meidag in 1805 waarop Napoleon de kroon van Italië op zijn hoofd zette.