Familiegeschiedenis onder Mao’s dictatuur in kleurige klei-animaties

Combineer kleurige boetseerklei met een vleugje Zuiderzeeballade-sentiment, in de trant van „Opa kijk ik vond op zolder ’n foto van ’n ouwe boot” en met de terreurcampagnes die voorzitter Mao op China losliet in de jaren vijftig en zestig – en je hebt de basis voor Ningdu, de eerste lange animatiefilm van de Chinese filmmaker Lei Lei.

Tien jaar terug ontdekte Lei Lei dat zijn vader familieherinneringen van diens eigen vader, Lei’s opa dus, had opgeschreven en daar familiefoto’s bij had gezocht. Lei, geboren in 1985, was zelf in vredige tijden opgegroeid, in een Chinese stad, in groeiende welvaart. Dat zijn vader en opa zulke ellendige, armoedige tijden op het Chinese platteland in tijden van Mao hadden doorstaan, daar was hij zich amper van bewust geweest. Daarom begon ook Lei Lei zijn opa te bevragen over vroeger, en zijn vader. Die op de mobiel opgenomen familievertellingen vormen de basis voor zijn film.

Lei Lei zocht bij die oral history ook zwartwitfoto’s van zijn familie. Die combineert hij in de film met kleurige boetseerklei-animaties zodat zijn vader, opa, oma 1 (ofwel Zilvervogel) en oma 2 (ofwel Regenboogvis) filmpersonages worden in een soms haast sprookjesachtig vormgegeven verhaal. Ze treden op in kleurige kleilandschappen en surreële fotocollages, afgewisseld met zwartwitfoto’s en filmfragmenten, zoals uit een Chinese film uit de jaren zestig over Koning Aap die de dodelijke knekelgeest verslaat.

De ware dodelijke knekelgeest was achteraf bezien natuurlijk de communistische leider Mao. Zijn campagne De Grote Sprong Voorwaarts, eind jaren vijftig, bedoeld om agrarisch China snel in een industriestaat te veranderen, kostte tientallen miljoenen mensen het leven. Midden jaren zestig begon daarna De Culturele Revolutie, Mao’s radicale poging gematigde tegenstanders uit te schakelen; alles wat oud was, was fout. Nieuw en jong, dat waren de ware revolutionairen.

Lei Lei’s opa werd daarom als ex-bankbediende jaren opgesloten in een revolutionair heropvoedingskamp. In de film praten Lei’s opa en vader heel nuchter over alle ellende die hun in de jaren vijftig en zestig overkwam. Hoe oma 1, Zilvervogel, overleed terwijl opa voor Mao elders werkte en Lei’s vader in een weeshuis moest. Hoe oma 2, Regenboogvis, met wie opa hertrouwde, wist te overleven en in haar eentje voor Lei’s vader zorgde.

Over politiek gaat het amper, wel over dat Lei’s opa herhaaldelijk van zijn fiets viel. Mao blijft in China een gevoelig punt, ook in een geanimeerde, persoonlijke documentaire als Ningdu, die soms wat traag is, maar steeds mooi tussen historisch feit en creatief verbeelde fictie schakelt.