Warmte leidt tot plantenverhuizingen in Engeland (en daarbuiten)

The Royal Horticultural Society, een organisatie die is opgericht om tuinieren in het Verenigd Koninkrijk en Europa te promoten, is door de klimaatcrisis gedwongen om op „lange termijn” haar pronkstuk, de felroze rododendron in de Wisley-tuin, in het Zuid-Engelse Surrey, te verplaatsen naar de Harlow Carr-tuin, in Noord-Yorkshire. Een reis van circa 350 kilometer. Ook in de rest van Europa verplaatsen plantensoorten in noordelijke richting – zowel in de tuin als de natuur.

In sommige delen van Zuid-Engeland hebben de rododendrons het moeilijk gehad. Hoewel de plant er overleeft, gedijt ze minder goed in het zuiden, zegt een tuinder in Yorkshire tegen de Britse krant The Guardian. In Surrey, even ten zuiden van Londen, is het op jaarbasis gemiddeld 14 graden Celsius; in Noord-Yorkshire, bij Leeds, is het gemiddeld twee graden koeler.

Rabarbers en kruisbessen

In verband met de opwarming van de aarde experimenteren tuinders voortdurend met de optimale locatie van hun planten. In augustus verhuisden de rabarbers en de kruisbessen van de Royal Horticultural Society al van de Wisley-tuin naar de Bridgewater-tuin in Salford, in het noordwesten van Engeland – ook toen vanwege een te warme en droge grond.

Lees ook: Tv-tuinier Monty Don: ‘Vecht niet tegen de natuur’

Bioloog Arnold van Vliet merkt dat ook bepaalde plantensoorten in de botanische tuin van zijn Wageningen Universiteit te weinig water krijgen. Door de combinatie van een extreem droog groeiseizoen en de zeer warme herfst kwamen diverse rododendrons in de herfst voor de tweede keer in bloei. „Ik zie ook op steeds meer plekken palmbomen en olijfbomen opduiken. Die doen het goed en vriezen minder snel kapot.”

In de natuur is er een noordwaartse beweging van planten gaande – niet door menselijk toedoen, zoals in het Verenigd Koninkrijk, maar omdat ze zichzelf aan de omstandigheden aanpassen. Plantenzaadjes stuiven als vanzelf in noordelijke richting. Van Vliet: „Het is een massale volksverhuizing door klimaatverandering.”

Voorkeurstemperatuur

In 2018 onderzocht de Wageningen Universiteit van veel plantensoorten hun voorkeurstemperatuur. Nederland bleek toen voor zo’n honderd plantensoorten te warm geworden. Tegelijkertijd wordt Nederland geschikt voor duizend zuidelijke soorten, die inmiddels in Zuid-Europa mogelijk weer slechter gedijen.

De verplaatsing naar het noorden gaat „tien keer langzamer dan wat zou moeten”, zegt Van Vliet. De bioloog waakt voor een positieve lezing van de massale verhuizing van planten. „De natuur staat onder enorme druk door klimaatverandering, ook onze eigen leefomgeving.”

De Harlow Carr-tuin in Yorkshire kent inmiddels zelfs een gebied dat waarschijnlijk tien jaar geleden nog niet gerealiseerd kon worden: de Sub-Tropicana-tuin. In de zomer moeten bezoekers in Noord-Engeland een junglegevoel ervaren.