‘Klem’: na jaren van tv-succes biedt een speelfilm exotische closure

Klem is niet de eerste succesvolle Nederlandse serie die de transitie naar het witte doek maakt; hits als Penoza en Dunya & Desie deden dat ook. Waarom kiezen Nederlandse regisseurs eigenlijk voor deze overstap? Als afscheidscadeau voor de fans én als ‘closure’ voor de cast en de crew, zo lijkt het. Met als bonus een buitenlandse vakantie, want tv-helden maken hun overstap naar het witte doek in de regel deels op exotische locatie.

Bij Klem was de koek eigenlijk wel op, beklemtoont regisseur en scenarist Frank Ketelaar. Zowel publiek als critici liepen drie seizoenen weg met crimineel Marius (Jacob Derwig) en belastingbaas Hugo (Barry Atsma) die dankzij hun bevriende dochters tegen wil en dank met elkaar opgescheept zaten. „Er wordt altijd wel gespeculeerd over nóg een seizoen”, bevestigt hij. „BNNVARA zag het zitten. Maar ik had zelf niets meer toe te voegen. Het voelde alsof ik met een grasmaaier over een veld zou gaan waar geen sprietje meer op te vinden was.”

Kriebels

Toch begon het te kriebelen toen iemand in ‘het team’ het plan voor een bioscoopfilm opperde. „Marius en zijn vrouw Kitty verhuisden na seizoen 3 naar Italië, dat boorde in mijn hoofd nieuwe ideeën aan. Een film moet iets extra’s hebben, ik voelde er niets voor om het trio weer bekvechtend door de straten van Amsterdam te laten lopen. Dat het Italiaanse platteland ook nog eens prachtige plaatjes oplevert, was een bonus.”

Een vierde seizoen in Italië was financieel onhaalbaar: „Het is onbetaalbaar om daar maandenlang met cast en crew neer te strijken. De film hebben we in 24 dagen gedraaid.”

Het was pittig om het filmscript voor Klem te voltooien. „Plottechnisch maakt het veel verschil of je een verhaal in tien afleveringen moet vertellen of in 100 minuten, die boog is compleet anders”, legt hij uit. „Het voordeel is wel dat je snel to the point kan komen. Het publiek kent het concept al: de vraag is vooral met wie Marius nu weer ruzie krijgt en hoe Hugo daarin meegezogen wordt.”

Regisseur Diederik van Rooijen sloot zijn vijfdelige hitserie Penoza (2010-2017) ook af met een speelfilm waarin fans leren hoe het verhaal rond maffiakoningin Carmen van Walraven eindigt. „We hoorden doorlopend dat fans zaten te wachten op een grote finale”, vertelt hij. „En ik had zelf ook behoefte aan closure: ik zag het verhaal vanaf het eerste seizoen eindigen met de dood van Carmen. Het blijft een maffia-epos: de grote crimineel mag niet vrijuit gaan.” In de laatste scene van de derde reeks werd Carmen in eerste instantie al in het hoofd geschoten. „Maar iedereen wilde dóór, het succes was te groot. Daarom draaiden we een nieuwe versie waarin ze in de buik werd geraakt, en de aanslag dus kon overleven.” Er volgden nog twee seizoenen.

Het draaien van Penoza: the Final Chapter was ook voor de crew de kers op de taart, zegt Van Rooijen. „Voor de meeste betrokkenen domineerde Penoza tien jaar van hun leven, Het was heel fijn om die hele ploeg mensen nog één keer samen te brengen.” Een heel nieuw seizoen zag de regisseur om meerdere redenen niet zitten. „Met een film konden we in Mexico draaien, en een heel nieuw seizoen had mij weer anderhalf jaar gekost. Ik had alweer zoveel andere projecten.”

Naar Casablanca

Het team achter de tv-hit Dunya & Desie (2002-2004) twijfelde langer over het maken van een speelfilm, bekent regisseur Dana Nechushtan. Het duurde vier jaar voordat de bioscoopfinale zich aandiende. „De fans bleven ernaar vragen”, lacht ze. „Maar we wilden het alleen doen met een logisch idee dat niet in herhaling verviel.” Een reis van de titelpersonages naar Casablanca maakte voor het tweetal het verschil.

De regisseur vond het belangrijk dat de speelfilm ook op zichzelf kon staan, voor publiek dat de tv-serie niet kende. „Het concept van hartsvriendinnen met een andere culturele achtergrond is iets dat weinig extra uitleg nodig heeft”, beaamt Nechushtan. „Desie kwam altijd in de problemen en Dunya moest haar dan weer redden.”

Nechushtan denkt dat een bioscoopvervolg tegenwoordig minder vanzelfsprekend is dan pakweg tien jaar geleden. „Als je nu een doorstart wilt maken, is er altijd wel een streamingdienst die daar brood in ziet”, denkt ze. „Uiteindelijk kunnen personages in een serie ook een veel grotere ontwikkeling doormaken. Dat is voor een maker eigenlijk interessanter.”

Ze heeft de afgelopen jaren al een paar keer de vraag gekregen of ze niet een nieuwe reeks Dunya & Desie wil maken. „Het is een interessant idee, zeker nu er enige tijd is verstreken. Maar de plot moet leidend zijn. We hebben het perfecte verhaal nog niet gevonden.”