Moeder: „Als psycholoog en moeder vraag ik mij af hoe ik mijn kinderen (14 en 18 jaar) kan meegeven dat ze niet zo succesvol hoeven te zijn als hun ouders en grootouders. Dat ik het echt meen wanneer ik zeg dat ze moeten doen wat hen gelukkig maakt, zoals dat bij mij psychologie is. Maar ik weet dat hetgeen ze non-verbaal meekrijgen niet opweegt tegen taal. Hun oma is als arts geridderd, hun beide opa’s zijn zeer succesvol. Ik heb er zelf jaren over gedaan om als dochter het gevoel te hebben dat goed ook goed genoeg is. Tegelijkertijd heb ik zelf een mooie carrière, het is voor mijn kinderen normaal dat ik in de media kom. Het is voor mij bevreemdend dat wanneer ik superblij ben met iets, zij mij schouderophalend aankijken. Beiden zeggen dat ze niet anders van mij verwachten, en dat ze soms denken dat ze dat later ook moeten presteren.”
Onbevangenheid creëren
Jelle Jolles: „Ik zou wegblijven van de term ‘succesvol’. Wat in de toekomst ‘succesvol’ is, weten we niet; dat is tijd- en cultuurafhankelijk. En ‘doen wat je gelukkig maakt’ klinkt mooi, maar is voor de jongere een onmogelijke opdracht. Wie is er nou de hele tijd gelukkig?
„Wat u wél kunt doen, is uw kinderen zo voorbereiden op de toekomst dat ze zich als persoon ontwikkelen en zich sociaal en emotioneel kunnen redden. Dat ze goed kunnen invoegen in de maatschappij die wij nu nog niet kennen. Daar hebben ze kennis en vaardigheden voor nodig, maar ook nieuwsgierigheid en een ondernemende houding. En vertrouwen: ‘het gaat me lukken’.
„Naast omstandigheden creëren waarin ze zich breed ontplooien, is het belangrijk veel met ze te praten. Onze tieners hebben veel twijfels en zorgen, over hun toekomst, en die van de wereld. ‘Kan ik straks wel studeren?’ ‘Hoe moet het nou met het klimaat?’
„Praat over wat hen bezighoudt: stel open vragen. Vertel ook over uzelf, wat ervoor nodig was om uw plek te vinden. Praat over de mensen om hen heen, het nieuws: ‘Hebben jullie gehoord dat…’ ‘Wat vinden jullie daar nu van?’ ‘Wat is het meest interessante dat jullie gehoord hebben vandaag?’ Deze denkoefeningen en de articulatie daarvan zullen uw kinderen straks helpen om een goede weg te vinden.”
Uitstralen
Tischa Neve: „Behalve zéggen dat u prestaties niet belangrijk vindt, is het goed dat ook uit te stralen als u er niet rechtstreeks met ze over praat. Hoe reageert u bijvoorbeeld op de dingen die ze voor elkaar hebben gekregen? Bent u daar trots op, of zegt u juist iets over wat ze daarvoor gedaan hebben, over hun inzet en hun passie?
„En hoe praat u over anderen? Benoemt u wat ze gepresteerd hebben, of zegt u ook weleens: ‘Wat mooi dat mensen iets doen waar ze van genieten.’ Kunt u waarderend spreken over de inspanningen van mensen ongeacht het niveau dat ze bereiken?’
„En als u over uzelf vertelt, bent u dan blij omdat u iets prestigieus in de wacht heeft gesleept, of omdat u iets heeft gedaan wat u heel leuk vindt, en daarmee het verschil hebt kunnen maken voor mensen? Dat zijn allemaal punten om in de gaten te houden.
„Kijk ook in welk milieu u en uw kinderen verkeren, en of dat wat opleidingsniveaus en werkzaamheden betreft voldoende divers is.”
Jelle Jolles is hoogleraar neuropsychologie en auteur van Het tienerbrein en Leer je kind kennen.
Tischa Neve is psycholoog en opvoedkundige. Ze schrijft boeken en geeft trainingen over opvoeden. Ook heeft ze de opvoedpodcast Even over mijn kind.
Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.
