Een ‘routekaart’ voor voedselproductie moet ervoor zorgen dat de opwarming van de aarde niet verder oploopt dan 1,5 graden. De voedsel- en landbouworganistatie (FAO) van de Verenigde Naties laat tijdens de klimaattop in Dubai voor het eerst zien wat er nodig is om de groeiende wereldbevolking te voeden binnen de grenzen van een planeet: een kwart minder methaan-uitstoot door vee in 2030 bijvoorbeeld.
Landbouw is verantwoordelijk voor een derde van de broeikasgassen, naar schatting 600 miljoen mensen lijden honger in 2030 en drie miljard mensen eten ongezond. Voedselzekerheid wordt in grote delen van vooral het zuidelijk halfrond bedreigd door de gevolgen van klimaatverandering. Er moet dus meer voedsel op minder land en met minder uitstoot worden geproduceerd.
De ambities van de FAO zijn torenhoog: geen ondervoeding meer, en iedereen moet gezond eten kunnen betalen in 2050. De uitstoot moet niet alleen omlaag, de landbouw moet ook veel meer CO2 opslaan: netto moet de uitstoot van broeikasgassen in 2050 negatief zijn, met jaarlijks 1,5 gigaton CO2-equivalent opslag in landbouwbodems.
Om deze doelen te bereiken, komt de FAO met, zoals ze het zelf noemen, het „overweldigende” aantal van 120 actiepunten, variërend van een efficiëntere landbouw, het herstel van bossen en natuurgebieden, het terugdringen van chemische middelen en waterverspilling om bodem- en waterkwaliteit te verbeteren en het minimaliseren van voedselverspilling. Maar ook: voorlichting over gezonde voeding en prijsmaatregelen om gezond en gevarieerd eten te stimuleren.
Illegale visserij
De doelen zijn concreter dan ze waren. 100 procent terugdringen van illegale visserij bijvoorbeeld, 10 gigaton extra opslag van broeikasgassen in grasland en andere landbouwgrond tot 2050 en de helft minder voedselverspilling door winkels en consumenten te laten zien hoe groot de opdracht is.
Anders dan in de gemeenschappelijke verklaring voor een duurzamer voedselsysteem die eerder op deze klimaattop werd gepubliceerd, benoemt de FAO nu wél de olifant in de kamer: de uitstoot van methaan door vee – met name de hoeveelheid grazers zoals koeien – moet in 2030 met een kwart omlaag ten opzichte van 2020. De productiviteit van vee moet wereldwijd per jaar met 1,7 procent omhoog, waarbij vooral winst te behalen valt als kleine boeren hulp krijgen bij het verbeteren van hun opbrengsten. Hoewel het niet expliciet in het rapport staat, is een kwart minder methaan met alleen technologische innovatie waarschijnlijk onhaalbaar. Dat betekent feitelijk dat de wereld het met minder vee zal moeten doen. Een gevoelig punt: op het noordelijk halfrond eten mensen gemiddeld veel meer vlees en zuivel dan goed is voor de gezondheid en de planeet, terwijl in de armste landen nog steeds eiwittekorten zijn.
Inclusiviteit is een apart onderdeel van de routekaart. Dit reflecteert de groeiende aandacht voor ongelijkheid in het voedselysteem: in arme landen is meer honger en is een gezond eetpatroon voor veel mensen niet weggelegd. In gezinnen waar vrouwen de kost moeten verdienen, is minder te eten. Inheemse bewoners hebben vaker te maken met landroof. Oorlogen, corruptie, bosbranden, droogte en overstromingen bedreigen oogsten en toegang tot voedsel. Groepen die kwetsbaarder zijn voor de extreme gevolgen van klimaatverandering moeten volgens de FAO daarom beter beschermd worden. En vrouwen moeten net zo veel voedsel kunnen produceren en inkomen uit hun bedrijf kunnen halen als mannen.
Lees ook alles over de gevolgen van en de maatregelen tegen klimaatverandering
Derde van alle broeikasgassen
De routekaart van de FAO laat zien dat geleidelijk het besef indaalt dat radicale veranderingen in het voedselsysteem nodig zijn om klimaatdoelen te halen en de groeiende wereldbevolking gezond te voeden. Een derde van de mondiale CO2-uitstoot is voor rekening van boeren en andere voedselproducenten. In Nederland is dat circa 14 procent, waarvan 70 procent afkomstig is uit veeteelt. Eerder tijdens COP28 zegden 134 deelnemers toe om voedsel in 2025 onderdeel te laten zijn van hun klimaatplannen. Daarbij zaten ook de grootste landbouw-uitstoters, zoals Brazilië, China, de Verenigde Staten en de Europese Unie. Concrete doelen, zoals bijvoorbeeld over methaanuitstoot, staan echter niet in die verklaring. Ook is geen geld beloofd om landen te helpen hun doelen te halen.
Leeslijst
