Het Amerikaanse Congres heeft zichzelf een nieuwe crisis over de overheidsfinanciën vóór de feestdagen bespaard. Nu dreigt de hulp aan Oekraïne en Israël dé politieke eindejaarsconfrontatie te worden.
Huisvoorzitter Mike Johnson kwam dinsdag tot een akkoord met de Democraten om de federale overheid open te houden en een shutdown af te wenden. Hij deed daarmee exact wat zijn voorganger Kevin McCarthy eerder de voorzittershamer kostte. Maar Johnson, net drie weken speaker van het Huis van Afgevaardigden, komt er bij zijn radicaalste Republikeinse partijgenoten – voorlopig – mee weg.
Met een tijdelijke financieringswet lopen de begrotingen van de verschillende ministeries ruim twee maanden door. Zonder de door Republikeinen gewenste bezuinigingen of maatregelen aan de zuidgrens. Ook hulp aan Oekraïne en Israël ontbreekt.
Wittebroodsweken
Johnson moest net als McCarthy kiezen tussen het bedienen van de meest radicale vleugel van zijn partij, waar hij zelf in opvattingen en stemgedrag tegenaan schuurt, en een compromis. Een Republikeins bezuinigingsvoorstel zou niet geaccepteerd worden door Democraten, die de Senaat en het Witte Huis in handen hebben, en dus een sluiting van de overheid tot gevolg hebben. Johnson wilde niet dat zo’n shutdown zijn eerste politieke daad als voorzitter zou zijn en kwam met een voor Democraten acceptabel voorstel om de begrotingsdiscussie door te schuiven naar januari.
„We geven ons niet over, we vechten”, zei Johnson. „Maar je moet slim zijn welke gevechten je kiest. Je moet de strijd aangaan die je kan winnen.”
Donderdag stemde de Senaat in en vrijdag tekende president Joe Biden de noodwet. Zowel Biden als senatoren hadden liever langer zekerheid gehad over de begrotingen, maar gingen akkoord met het voorstel. Van Johnsons eigen fractie stemde bijna de helft tegen, meer dan toen McCarthy in september hetzelfde deed. Maar anders dan toen gingen er geen stemmen op om de voorzitter in zijn wittebroodsweken te lozen.
Wat Johnson expliciet niet deed – een omissie die Democraten dus accepteren – is de steun regelen voor Oekraïne en Israël. Biden heeft het Congres gevraagd 105 miljard dollar vrij te maken voor onder andere Oekraïne (61,4 miljard dollar) en Israël (14,3 miljard dollar). Dit pakket bevat ook geld voor maatregelen aan de grens met Mexico, waar duizenden migranten per dag weten over te steken.
De reden dat Biden die drie doelen – die op zichzelf allemaal op een meerderheid zouden moeten kunnen rekenen – bundelde, is dat de Republikeinen in het Huis kunnen voorkomen dat er überhaupt over een los plan voor Oekraïne gestemd wordt.
Een meerderheid van de Republikeinse Huis-fractie wil geen geld meer naar Oekraïne sturen. Johnson deed een tegenbod waarin alleen de hulp aan Israël bekostigd wordt. Hij stelt voor dat te verknopen met een bezuiniging op de inspecteurs van de fiscus – wat de schatkist volgens experts geld zou kosten aan misgelopen belastingopbrengsten. Dat maakte het voor de Democraten eenvoudig er tegen te zijn.
Steun voor Oekraïne raakt op
Johnson beloofde „op korte termijn” ook de financiering voor Oekraïne te regelen, maar de vraag is hoe. (Toen hij nog geen voorzitter was, stemde hij tegen.) De nood is intussen hoog, laat de regering-Biden weten. Een woordvoerder van het Witte Huis meldde dat van de 113 miljard aan hulp die de VS sinds het begin van de oorlog in februari 2022 naar Oekraïne hebben gestuurd bijna gespendeerd is. Oekraïne is afhankelijk van de VS om zijn verzet tegen de Russische invasie vol te houden. Als een nieuw hulppakket niet voor het einde van het jaar wordt goedgekeurd, heeft Oekraïne, en daarmee Europa, een acuut probleem.
Het Congres is nu met reces tot eind november. In de vier weken na Thanksgiving en voor Kerst, zal blijken of Johnson ook rond Oekraïne tot een compromis kan komen of dat hij er politiek meer in ziet Oekraïne te laten vallen.
