‘Verdriet van de Zuiderzee’: spectaculair locatietheater aan het IJsselmeer

„Het zout stroomt door ons bloed, maar wat voor een toekomst wacht ons in het zoet?” vraagt kantjesvisser Minne zich af. Terwijl zijn broer Inne gegrepen wordt door het idee van vooruitgang – of op z’n minst niet voor de rest van zijn leven in een „tjotter van niks” wil blijven varen – komt Minne in verzet. Tevergeefs: de Afsluitdijk komt er toch.

In Het verdriet van de Zuiderzee staat de inpoldering van de Zuiderzee centraal. De locatievoorstelling speelt aan de rand van het IJsselmeer, op het Oudemirdumerklif, waar een schitterend gaas als een zee over de speelvloer is getrokken en zeilen fier in hun masten wapperen onder onze lage, dreigende Hollandse luchten.

In dat weidse, verstilde openingsbeeld klinkt ineens getjilp. Dan doemen de vogels op: uit de kluiten gewassen, theatrale adaptaties van onder meer de roerdomp, tjiftjaf en de grutto. Zij leiden ons „in vogelperspectief” door deze geschiedenis, die toont hoe mens en dier gaandeweg onthecht raken. Ze vertellen ons over Minne en Inne en ook over Grietje Bosker, die als eerste over de Afsluitdijk liep en de bijnaam ‘Keileem Kenau’ verwierf. Ze werd verliefd op Minne, maar koos voor Inne – vastbesloten haar toekomst als bokkingverkoper te ontvluchten.

Het verdriet van de Zuiderzee is een tegelijkertijd poëtische en grappige voorstelling die het moet hebben van grote gebaren en spectaculaire beelden. Op muzikaal vlak is deze voorstelling opvallend veelzijdig: van opzwepende protestraps tot sfeervolle, meerstemmige zangstukken en zelfs een enkele meezinger.

Het is jammer dat het liefdeslijntje rondom Grietje – waarmee schrijver en regisseur Geert Lageveen de menselijke maat terugbrengt in het verhaal – hooguit in vogelvlucht voorbijkomt, waardoor het nauwelijks beklijft.

Energiek spel

Gelukkig brengt de uitstekende cast met aansprekend en energiek spel toch reliëf aan in de soms te vlakke personages.

Kloppend hart vormen Jasper Stoop en Keja Klaasje Kwestro, die als Inne en Grietje desillusie op desillusie gestapeld krijgen. Stoop speelt zijn personage genereus zoekend en sensitief, Kwestro toont groot verdriet achter een stuurs, onstuimig masker. Uit hun samenzijn tegen wil en dank spreekt ook een stugge liefde, of op z’n minst een ontroerende afhankelijkheid.

Halverwege wijkt het water, masten worden neergehaald, de Zuiderzee is verleden tijd. Het is een ronduit sensationeel changement, inventief vormgegeven door scenografen Ruben Wijnstok en René Vullings.

De kwetterende vogels verbazen zich intussen vrolijk over de mens, die de liefde – voor zichzelf, de ander én de omgeving – steevast zo ingewikkeld maakt.

Lees ook deze recensie van Lost in the Greenhouse, de vorige locatievoorstelling van Orkater en De Lawei (2018)