De Belgische dirigent Philippe Herreweghe (75).
Foto Andreas Terlaak
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Philippe Herreweghe Door Bach ‘bekeerde’ geneeskundestudent Philippe Herreweghe zich een halve eeuw geleden voorgoed tot de muziek. Nu dirigeert hij vier van diens „mooiste” cantates in Amsterdam.
Vijftig jaar geleden traden de Belgische dirigent Philippe Herreweghe (75) en zijn, destijds amateurkoor, Collegium Vocale voor het eerst op in Amsterdam. De geneeskundestudent wist nog niet beter of hij zou psychiater worden, maar het lot – lees: Bach – besloot anders. De helderheid waarmee hij diens muziek vertolkte, bleef niet onopgemerkt bij twee Nederlandse pioniers van de oude muziekbeweging, Ton Koopman en Gustav Leonhardt. En daarna bestond er geen weg terug meer: Bach groeide uit tot de rode draad door Herreweghe’s leven.
De overkoepelende titel van zijn cantateconcert in Amsterdam is veelzeggend: Meines Lebens Kraft, mijn levenskracht. Bach is nog altijd een mysterie, zegt Herreweghe. „Dat ontdek ik elke keer wanneer ik me over zijn muziek buig. Hier in Brugge deden we vrijdag ook een cantate van Graupner. Dat klinkt ééndimensionaal naast de ondoorgrondelijke Bach in wiens werk je steeds nieuwe betekenissen kunt ontdekken.”
Neem bijvoorbeeld in het Amsterdamse concert de sopraanaria uit de cantate Bleib bei uns, denn es will Abend werden, waarin gezongen wordt over „deze laatste, droevige tijd”, met een vreugdevol dansende violoncello piccolo in de begeleiding. „Wat bedoelt Bach met de botsende gevoelens in de stem en dit instrument? Gloort er hoop achter de poorten van de dood? In de zeventiger jaren, toen ik begon bij Koopman en Leonhardt, dachten we allemaal de muzikale waarheid in pacht te hebben. Een te simpele gedachte, besef ik nu, vijftig jaar later. Bach blijft een fascinerende zoektocht.”
Herreweghe bladert door de partituur van de slotcantate Herz und Mund und Tat und Leben. „Het openingskoor met de trompet”, verzucht hij. „Die sprankeling. Veel klassieke componisten kunnen diepe treurigheid verklanken, maar Bach is een van de weinigen die daarnaast ook de toppen van hemels geluk beklimt. Dat gebeurt hier, alsof hij ons wil voorgaan op de weg naar het paradijs.” En dan is het beroemde slotkoor hieruit ‘Jesus bleibet meine Freude’ nog niet eens geweest.
Zo gelovig als Bach is Herreweghe niet. „Het staat als een paal boven water dat ik niet in gebed ben in een regulier kerkelijk leven. Voor het overige vind ik het te intiem om over te praten. Ik ben er zelfs wat allergisch voor, wanneer ik weer eens in interviews ‘beroemdheden’ het iets-isme hoor belijden. Het is voor mij wel wat multidimensionaler. Ik geloof in de filosofische en ethische diepten van een boek als de Bijbel. En de manier waarop Bach dat verklankt.”
