Toezichthouder ACM gispt Ryanair over ‘groene’ claims bij verkoop vliegtickets

‘Vlieg groener naar…’? Zulke reclames zou je niet langer moeten kunnen vinden op de site van luchtvaartmaatschappij Ryanair.

Op verzoek van de Nederlandse toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft Ryanair dergelijke claims op het gebied van duurzamer vliegen aangepast op zijn website. Niet alleen in Nederland maar op sites voor heel Europa.

Na onderzoek constateerde de ACM dat de Ierse budgetmaatschappij zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan wat wel ‘greenwashing’ wordt genoemd. Op de site stonden „mogelijk misleidende duurzaamheidsclaims” over CO₂-compensatie. Die uitingen heeft Ryanair inmiddels aangepast.

Bij CO₂-compensatie betalen reizigers een (relatief klein) bedrag bovenop hun ticketprijs. Dat geld belooft een luchtvaartmaatschappij te gebruiken om de koolstofuitstoot van een vlucht te compenseren. Bijvoorbeeld door bomen te laten planten in de tropen, kooktoestellen te schenken aan arme gezinnen in ontwikkelingslanden, of andere duurzame projecten te steunen.

CO₂-compensatie ligt al langer onder vuur. Critici betwijfelen het nut van dergelijke maatregelen, de controle zou gebrekkig zijn en consumenten zouden de claims onvoldoende begrijpen. Bovendien maakt compensatie de luchtvaart niet schoner; het pakt alleen een symptoom van het vliegen aan.

Volgens onderzoek van onder meer de Britse krant The Guardian en de Duitse krant Die Zeit zijn programma’s die zijn bedoeld om uitstoot te compenseren door stukken regenwoud te redden of te herstellen „grotendeels waardeloos”. Mede op basis van wetenschappelijke studies concludeerden zij deze week dat meer dan 90 procent van de ‘koolstofkredieten’ (die je aanschaft om je uitstoot af te kopen) die zijn gecertificeerd door marktleider Verra „waarschijnlijk spookkredieten zijn”. Daar staat geen echte milieuwinst tegenover.

Lees ook: CO₂ compenseren door bomen te planten – maar dan brandt het bos af

Luchtvaartmaatschappij easyJet meldde vorig jaar dat het bedrijf zijn compensatieprojecten stopt en zich richt op andere vormen van verduurzaming van zijn activiteiten.

Vervuilende manier van vervoer

„Bedrijven moeten eerlijk en duidelijk zijn over de duurzaamheidsclaims die ze doen”, stelde Edwin van Houten van de ACM in een verklaring. „Vliegen blijft – ook met CO₂-compensatie – een sterk vervuilende manier van vervoer. Het aanbieden van compensatie mag, maar het moet niet de indruk wekken dat vliegen hierdoor duurzaam is.”

Claims moeten juist, duidelijk en volledig zijn. Zo wil de ACM ook bedrijven die werkelijk vergroenen bijstaan in de concurrentiestrijd met bedrijven die alleen zéggen dat zij verduurzaming serieus nemen.

Ryanair is niet de enige luchtvaartmaatschappij die de ACM wil aanpakken in verband met greenwashing. De afspraak dat de Ierse maatschappij zijn communicatie over CO₂-compensatie gaat verduidelijken, is de eerste stap.

Lees ook: Brussel ziet veel ‘greenwashing’: helft groene claims is onbetrouwbaar

Welke luchtvaartmaatschappijen de toezichthouder nog meer in het vizier heeft wil een woordvoerder van de ACM nog niet zeggen. Op dit moment lopen meerdere onderzoeken naar maatschappijen.

Over hetzelfde onderwerp voert de Nederlandse organisatie Fossielvrij NL actie tegen luchtvaartmaatschappij KLM. De klimaatactivisten zijn een rechtszaak begonnen vanwege de „misleidende reclames” van KLM „waarin wordt gesuggereerd dat we al hard op weg zijn richting duurzame luchtvaart”. Fossielvrij NL noemt CO₂-compensatie, biobrandstoffen en andere nieuwe technieken „schijnoplossingen”. De rechter moet nog bepalen of de organisatie ontvankelijk is in deze zaak. Dan volgt later dit jaar, of misschien pas in 2024, een eerste inhoudelijke behandeling.

Overigens noemt Ryanair zich nog steeds de „groenste en schoonste luchtvaartmaatschappij in Europa”. Het bedrijf wijst onder meer op de miljarden euro’s die het investeert in ‘groenere’ vliegtuigen: nieuwe toestellen stoten minder kwalijke gassen uit en zijn stiller dan oudere vliegtuigen.

Topman Michael O’Leary hekelde de afgelopen maanden regelmatig de duurzaamheidsplannen van de Europese Unie en van Nederland. Hij stoort zich onder meer aan het feit dat de heffing op vliegtickets in Nederland – bedoeld als milieumaatregel – alleen geldt voor lokaal vertrekkende passagiers. Dat is volgens hem oneerlijk; wie met KLM vliegt en alleen overstapt op Schiphol betaalt geen tickettaks. Passagiers van Ryanair betalen die heffing wel.