Turkije trotseert economische wetten met lagere rente

De Turkse centrale bank besloot donderdag tot een flinke renteverlaging. En dat terwijl de inflatie in Turkije officieel 80 procent is, het hoogst in 24 jaar, en de centrale banken van veel andere landen juist de rente verhogen. In een verklaring stelde de bank dat er sprake was van een „verlies van momentum in de economische activiteit”. Met de parlements- en presidentsverkiezingen van volgend jaar in het zicht zet president Erdogan alle zeilen bij om – in zijn ogen – de economische groei aan te jagen.

De rente ging van 13 naar 12 procent. Erdogan is van mening dat lage rente leidt tot lage inflatie in plaats van andersom – een onorthodox standpunt waar de meeste economen gehakt van maken. De gangbare theorie is juist dat een hoge rente inflatie dempt, omdat mensen dan geld op de bank houden en minder uitgeven, wat de vraag en daardoor de prijzen drukt. Maar de gouverneur van de centrale bank is een geestverwant van Erdogan, die trouw het beleid van de president uitvoert. En alles staat nu in het teken van de herverkiezing van Erdogan, die de economie probeert aan te jagen met behulp van grotere overheidsuitgaven, fiscale voordeeltjes en goedkope kredieten.

Lees ookDe economische theorieën van Erdogan brengen chaos naderbij

Dit gaat wel ten koste van de prijsstabiliteit. De Turkse lira verloor dit jaar al 27 procent aan waarde ten opzichte van de dollar, waarmee het een van de slechtst presterende munten wereldwijd is. De afwaardering van de lira vertaalt zich in hogere inflatie, aangezien de Turkse economie afhankelijk is van de import van energie en andere producten en grondstoffen – die door de lage lira duurder zijn. De stijgende inflatie zal de financiële zorgen van burgers vergroten. Zij hebben hun koopkracht al zien eroderen sinds een reeks valutacrises.

In een interview met het Amerikaanse programma PBS Newshour zei Erdogan dat de inflatie geen groot probleem is. „Inflatie is geen verlammende economische bedreiging.” Hij beloofde dat de inflatie volgend jaar zou dalen en merkte op dat de Turkse supermarkten vol liggen. „In ons land zijn de schappen niet leeg”, verklaarde Erdogan. „In Amerika zijn de schappen leeg. In Frankrijk en Duitsland ook.”

De Turkse inflatie bedraagt 80 procent, het hoogste punt in ruim een kwart eeuw

Toch weet Erdogan dat Turkse burgers zuchten onder de hoge inflatie. Om de pijn te verzachten verhoogt hij de salarissen en sociale uitgaven. Zo verhoogde Erdogan in juli het minimumloon met 30 procent. Dit had gevolgen voor bijna de helft van de dertig miljoen werknemers in Turkije. Vervolgens verhoogde hij ook de overheidssalarissen met 42 procent, waar vijf miljoen ambtenaren van profiteerden. Particuliere bedrijven voelden zich verplicht om hun salarissen eveneens te verhogen.

Lees ookErdogan bouwt zijn bruggen en tunnels nu, maar betaalt later

Daar blijft het niet bij. Vorige week nog kondigde Erdogan een hulppakket aan voor burgers met een laag inkomen. De regering zal 30 miljard lira (1,6 miljard euro) betalen om leningen van meer dan vijf miljoen mensen af te lossen. Eerder schrapte de regering al de rente op studieleningen. Erdogan lanceerde ook een sociaal huisvestingsproject voor starters, en een systeem dat goedkope kredieten verstrekt aan bedrijven. Al deze maatregelen zijn gericht op belangrijke kiezersgroepen.

Het gevolg is evenwel dat het begrotingstekort toeneemt. Dat is een van de weinige terreinen waar nog enige financiële speelruimte zit. Want verder staan de Turkse overheidsfinanciën er niet florissant voor. Door de sterk gestegen energieprijs kijkt Turkije dit jaar waarschijnlijk tegen een tekort op de betalingsbalans aan van 60 tot 70 miljard dollar. Daarbij moet 180 miljard dollar aan buitenlandse schuld worden geherfinancierd. De centrale bank is bijna door zijn reserves heen.

Daarom voorspellen sommige economen een nieuwe valutacrisis in de winter als het toerismeseizoen is afgelopen en de stroom aan buitenlandse valuta is opgedroogd. Om dat te voorkomen is Erdogan naarstig op zoek naar buitenlands geld. President Poetin is tot nu toe de enige die te hulp is geschoten. Russische staatsbanken maakten onlangs miljarden dollars over naar Turkije om de bouw van een kerncentrale aan de Turkse Middellandse Zeekust te voltooien.