De krapte op de arbeidsmarkt is inmiddels overal

Opvallend aan de nieuwste cijfers over de arbeidsmarkt van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV): in élke regio heerst krapte, en in de meeste regio’s is de arbeidsmarkt zelfs ‘zeer krap’. Bovenaan het lijstje staat onder meer Zeeland, dat traditiegetrouw relatief grote arbeidskrapte kent. Lager staat Friesland, dat qua arbeidstekorten altijd wat achter loopt, en dus een iets minder krappe arbeidsmarkt heeft. Met de nadruk op íéts dus.

Uit de cijfers blijkt ook dat in alle beroepsgroepen inmiddels sprake is van een personeelstekort. Halverwege vorig jaar waren er van de 92 beroepsgroepen nog zestien zónder krapte.

De krapte is in het tweede kwartaal van dit jaar twee keer zo groot als vorig jaar. Het aantal vacatures nam met 44 procent toe, terwijl het aantal mensen met een werkloosheidsuitkering met 31 procent daalde. Het UWV berekent de arbeidskrapte door het aantal openstaande vacatures te delen door het aantal mensen dat maximaal zes maanden een werkloosheidsuitkering ontvangt (en dus recent nog heeft gewerkt).

In het noordoosten van het land is de arbeidsmarkt net iets minder krap dan elders

De beroepsgroepen waar de grootste krapte heerst zijn vaak de beroepen waarvoor strengere opleidingseisen (mbo-3, hbo of wo) gelden en die specialistische kennis vereisen, zoals elektriciens, ingenieurs en software- en applicatieontwikkelaars. „Dat is op zich logisch”, zegt arbeidsmarktadviseur bij het UWV Frank Verduijn. „Dat zijn beroepen die niet iedereen zomaar kan doen en waar een bepaalde aanloop voor nodig is.” Maar inmiddels is de arbeidsmarkt zo krap, zegt Verduijn, dat die eisen ook al worden bijgesteld. „Onder druk wordt alles vloeibaar.”

Halverwege vorig jaar al mijlpaal

Het is al langer zo dat ook elke regio in Nederland arbeidskrapte kent, zegt Verduijn. Halverwege vorig jaar werd die „mijlpaal” al bereikt. Nu is er zelfs in vrijwel alle regio’s ook sprake van een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. Dat geldt voor 29 van de 35 arbeidsmarktregio’s die het UWV onderscheidt. De zes regio’s waarvoor dat niet geldt, zijn alsnog rood op de kaart: ook daar is de arbeidsmarkt ‘krap’, maar dan nét iets minder. Verduijn: „Het is krap, krapper, krapst.”

Die zes regio’s liggen voornamelijk in het noordoosten van het land, zoals Friesland, Groningen en Drenthe. Ook in Flevoland, Zaanstreek/Waterland en Helmond-De Peel zijn de tekorten iets minder nijpend dan in de rest van het land. Dat het noordoosten relatief minder tekorten heeft, komt voor een deel door de „sectorstructuur”, zegt Marieke Schramm, ook arbeidsmarktadviseur bij het UWV en gespecialiseerd in de regio Friesland. „Hier zijn minder werkgevers gevestigd, en dus ook minder sectoren aanwezig. Werkgevers zitten vaker in de Randstad. Daar zitten ook meer uitzendbureaus.”

Ook de bevolkingssamenstelling maakt dat sommige sectoren die in andere delen van het land grote problemen ondervinden van het personeelstekort, in Friesland wat minder tekorten kennen. Friesland heeft te maken met een bevolkingskrimp, waardoor er bijvoorbeeld minder behoefte is aan leerkrachten in het basisonderwijs (want er zijn minder kinderen). „Maar zelfs in die beroepsgroep zien we nu ook hier tekorten ontstaan. In het verleden zagen we altijd dat tekorten zich op de arbeidsmarkt verspreiden als een olievlek over het land, het noorden komt daar wat later achteraan. Inmiddels is Friesland deel van de olievlek.”

Utrecht, ZO-Brabant, Zeeland

De regio’s met de grootste personeelstekorten zijn de regio Midden-Utrecht, Zuidoost-Brabant en Zeeland. Het grote tekort in Midden-Utrecht is voor een deel te verklaren doordat de ict-sector daar erg groot is – en dat is een van de sectoren met de grootste tekorten.

Zeeland kent „traditiegetrouw hoge krapte”, zegt arbeidsmarktadviseur Milou Audenaerd, gespecialiseerd in onder meer de regio Zeeland. Eén oorzaak daarvoor is dat de sectoren waar de landelijke tekorten erg hoog zijn, in Zeeland zijn oververtegenwoordigd. Vooral de zorg-, industrie-, horeca- en toerismesector zijn prominent aanwezig in die provincie. „De tekorten in die sectoren zijn op dit moment overal erg groot.”

Een andere verklaring is de combinatie vergrijzing en ‘ontgroening’: relatief meer vergrijzing dan in de rest van Nederland, en een minder grote aanwas van jongeren. Jongeren vertrekken voor hun studie naar andere regio’s, en keren niet altijd terug. „Misschien omdat er hier minder werkgelegenheid is op de beroepsniveaus hbo en wo.” In algemene zin zijn bepaalde landelijke trends dus uitvergroot in specifieke gebieden. In combinatie met de oververtegenwoordiging van bepaalde sectoren binnen een regio kan dat regionaal tot nóg grotere tekorten leiden.