Sterrebos als strijdperk voor natuur versus arbeid

Natuur, dat vindt Chris Franssen uit Kerkrade, werknemer bij autofabriek VDL Nedcar, echt wel belangrijk. Maar een bos in Zuid-Limburg, dat is wat hem betreft dus niet de Amazone of zo. „Waarom gaan die activisten daar niet heen?”

Franssen is deze middag een van de honderden werknemers van Nedcar die voor het hoofdgebouw van de fabriek langs de A2 meedoen aan een manifestatie. Ze willen laten zien dat ze vóór de kap zijn van het naast de fabriek gelegen Sterrebos – een ingreep die cruciaal is voor het uitbreiden van de enige autofabriek van Nederland.

In nauwelijks een paar dagen tijd is dat bos, enkele voetbalvelden groot, iets ten noorden van Sittard, uitgegroeid tot een dramatisch symbool van een botsing tussen natuur en werkgelegenheid. Nedcar, al een van de grootste fabrieken van Nederland, moet uitbreiden, aldus de directie, om een nieuwe opdrachtgever binnen te halen. In 2023 stopt de productie voor BMW; bijna 5.000 banen staan op het spel. De Amerikaanse elektrostart-up Rivian zou als potentiële opvolger de fabriek alleen kunnen gebruiken met een extra productielijn.

Daarvoor moet wel het Sterrebos, eigendom van Nedcars moederbedrijf VDL, verdwijnen. En dat was reden voor Red Het Sterrebos om met actievoerders in de bomen te klimmen. Volgens de stichting is het een bijzonder bos, met veel diverse diersoorten en meerdere eeuwenoude bomen. Al sinds vrijdag hangen zonder onderbreking activisten in de kruinen – ook ’s nachts en tijdens storm Corrie. Ze begonnen met ongeveer twintig. Dinsdagavond waren het er nog drie; nieuwe activisten worden door ingehuurde beveiligers niet meer toegelaten, en veel zijn inmiddels vertrokken vanwege de kou.

Elektrische auto’s

De bezetting heeft geleid tot veel frustratie bij de fabrieksmedewerkers. „Ik ga de krachttermen niet herhalen”, glimlacht Ron Peeters, FNV-bestuurslid voor de fabriek. Vanaf vrijdag stroomde zijn mailbox naar eigen zeggen vol. Kaderleden besloten volgens hem om de manifestatie van dinsdagmiddag te organiseren.

Tussen de FNV- en CNV-vlaggen leggen de werknemers, veelal mannen in blauwe overalls, graag uit wat hen dwarszit. VDL wil juist met de uitbreiding elektrische, gróéne auto’s gaan maken. „Ze kunnen echt beter naar Tata Steel gaan”, zegt Eric van Alphen, die al 33 jaar bij Nedcar werkt en uit een dorpje iets verderop komt. En, zo wil hij nog toevoegen, vergeet niet dat VDL vier keer meer bomen wil terugplanten in de omgeving.

Wat nog het meest lijkt te steken, is het gevoel dat mensen die helemaal niet uit de buurt komen hier de werkgelegenheid torpederen. Snappen ze wel hoe belangrijk Nedcar is voor Limburg, als een van de grootste werkgevers? En hoe spannend het is dat je altijd afhankelijk bent van opdrachtgevers? Eric van Alphen heeft naar eigen zeggen al talloze reorganisaties meegemaakt. Nu is er eindelijk een nieuwe opdrachtgever, krijg je dit.

Albert Nacken, werkzaam bij de logistiekafdeling en afkomstig uit Kerkrade, vermoedt wel waar de activisten vandaan komen: uit de Randstad. Hij heeft „niks tegen Hollanders”, zegt hij. „We zijn allemaal Nederlanders.” Toch is het gek, vindt hij.

Een kilometer verderop, in het Sterrebos, zegt een woordvoerder van de activisten dat de bezetting door lokale mensen tot stand is gekomen. Een omwonende zou de afdeling van Extinction Rebellion in Maastricht hebben getipt. Daarna is via appgroepen en netwerken een actie opgezet, waarna actievoerders uit allerlei streken en zelfs uit andere landen betrokken zijn.

Red Het Sterrebos put zich dinsdag uit om duidelijk te maken dat ze niet tegen werkgelegenheid is. Nedcar moet gewoon ergens anders uitbreiden, aldus de woordvoerder, bijvoorbeeld waar nu het parkeerterrein is. Het bos lijkt misschien klein en niet zo bijzonder, maar er is allang vastgesteld dat er bijvoorbeeld veel vleermuizensoorten wonen. Bovendien is het bos niet zomaar een verzameling bomen: de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed schrijft op zijn website dat het Sterrebos een „gaaf bewaard achttiende-eeuws houthakbos” is.

Terwijl activist Maarten zich lachend langs een touw tussen twee bomen verplaatst, kijken zijn ouders vanaf de weg toe. Ze komen uit de regio Amsterdam – ze komen regelmatig kijken naar de acties van hun zoon. De gepensioneerde onderwijzer en de gepensioneerde zorgmedewerker (namen willen ze niet geven) zijn „trots”, zegt de vader. „Dat hij dit durft en doet.” Dan toetert vanaf de weg richting de fabriek een auto en begint Maartens moeder te lachen. Wat was dat? „Een middelvinger”, zegt ze.