Separatistische eis in deelstaat Punjab leidt tot klopjacht op sikhpriester en platleggen internet

Al tien dagen weet de dertigjarige Amritpal Singh Sandhu, een sikhleider uit de noordwestelijke deelstaat Punjab, uit handen van de Indiase autoriteiten te blijven. De klopjacht op hem leidde sinds 18 maart tot zeker 110 arrestaties. Stevig ingrijpen door veiligheidstroepen leidt tot zorgen over de mensenrechtensituatie in de noordwestelijke deelstaat.

In zijn vlucht van de afgelopen dagen wisselde Sandhu meermaals van vervoersmiddel. Hij zou dorpelingen in Punjab en andere Indiase deelstaten hebben gedwongen om hem te huisvesten of kleding te geven. Via persagentschap ANI bracht de politie foto’s van de verschillende mogelijke gedaanten van de man naar buiten: met en zonder baard, met en zonder tulband.

Zelfbenoemde sikhpriester

De zelfbenoemde sikhpriester laat pas sinds augustus publiekelijk van zich horen. Sinds begin dit jaar zien de Indiase autoriteiten hem als een gevaar voor de openbare orde.

Sandhu werkte tien jaar in het transportbedrijf van zijn familie in Dubai, in de Verenigde Arabische Emiraten, en keerde vorig jaar terug naar Punjab. Als activist sprak hij zich op sociale media uit over jeugdwerkloosheid, drugs en andere misstanden in de noordwestelijke Indiase deelstaat. Zijn kritiek nam steeds steviger vormen aan. Inmiddels stelt Sandhu de landelijke grondwet niet te accepteren, omdat daarin het sikhisme niet als volwaardige religie zou worden erkend.

Zijn oplossing voor de problematiek in Punjab: er moet een autonome, verenigde staat komen voor de sikhs, genaamd Khalistan. Deze eis kreeg in de jaren zeventig en tachtig ook al veel Punjabi’s op de been. „We vechten niet alleen voor onze vrijheid, we hebben een echte oplossing voor de problemen hier”, stelde Singh Sandu daarover in een interview met de krant The Hindu vorige week. Of dat streven vreedzaam wordt gerealiseerd, „zal afhangen van de houding van de staat en of zij ons onze identiteit laten uitdrukken”.

Lees ook: Alle lagen van de bevolking getroffen door drugscrisis Punjab

Bij publieke optredens trok Sandhu in de afgelopen maanden steeds meer aandacht. Zijn benoeming als de nieuwe leider van ‘Waris Punjab De’, een van de organisaties achter de grote boerenprotesten van India twee jaar geleden, bevestigde zijn status. Hij richtte een eigen militie op en nam bewapende bodyguards mee naar toespraken. In februari bestormde hij met medestanders een politiebureau in de plaats Ajnala, waar een lid van zijn organisatie werd vastgehouden.

Tien dagen geleden greep de politie van Punjab in: veiligheidstroepen wierpen wegblokkades en check-points op om een konvooi van Sandhu tegen te houden. Hijzelf wist te ontkomen, maar de zware troepeninzet en invallen in woningen leidden tot tientallen arrestaties.

In de verdere jacht op Sandhu werden daarna het internet en berichtendiensten afgesloten, om communicatie en hysterie te vermijden. Toch werden spectaculaire filmpjes van de separatist rondgestuurd. De dagenlange black-out trof niet alleen Singhs aanhangers, maar juist het brede publiek – van studenten die online onderwijs wilden volgen tot klanten en bedrijven die digitale betalingen gebruikten. Kranten kopten over de ‘platgelegde’ economie van Punjab’s ruim dertig miljoen inwoners. Dinsdag werd ook het punjabitalige Twitteraccount van de Britse omroep BBC geblokkeerd. Amnesty India maakte zich zorgen over de aantallen arrestaties en de ingestelde censuur.

Herinnering aan harde strijd

Het harde optreden van de autoriteiten van Punjab roept de eerdere bloedige strijd om Khalistan, in de jaren zeventig en tachtig, in herinnering. Deze leidde in 1984 tot een dramatische afrekening met de leiders van de beweging, in de heilige Gouden Tempel in de stad Amritsar, op bevel van toenmalig premier Indira Gandhi. Zijzelf werd bij een wraakactie vermoord. In het decennium daarna maakten militaire operaties een einde aan de afscheidingsbeweging in Punjab, met tienduizenden doden tot gevolg.

Tegen deze achtergrond zetten autoriteiten, burgers en activisten zich schrap voor in Punjab oplaaiende spanningen. „Wat er nu gebeurt, herinnert ons aan de terreur van de politie en de regering. Mensen hebben tot op heden geen gerechtigheid gekregen”, zegt de Punjabi sikh Baljeet aan de telefoon vanuit New Delhi, waar hij al een jaar of twintig woont en werkt. Hoewel de autoriteiten anders beweren, voelen veel sikhs – 1,7 procent van de Indiase bevolking – zich volgens hem nog altijd achtergesteld. Ook brede sociale problemen, zoals het drugsgebruik waartegen Amritpal Singh Sandhu ageert, worden volgens hem door de autoriteiten niet serieus genomen. „Amritpal zegt ons wat we willen horen, hij begrijpt wat er speelt.”

Ondertussen heeft Sandhu’s activisme niet alleen gevolgen in Punjab, of zelfs India. Ook de sikh-diaspora, overwegend gevestigd in Canada en het Verenigd Koninkrijk, roert zich. Op sociale media – zij hadden immers geen last van de censuur – wordt het politie-ingrijpen veroordeeld en voeren mensen uitgebreide discussies over Khalistan. Bij de Indiase ambassade in Londen trokken separatisten vorige week de vlag van de gevel.