Senegal stemt voor politieke verandering: nieuwkomer Faye stevent af op presidentschap

Nauwelijks waren de eerste resultaten zondagavond op televisie voorgelezen of de eerste vreugdekreten klonken al door de straten van Dakar. Honderden stroomden naar buiten, brullend uit autoraampjes en zwaaiend met de Senegalese vlag vanaf hun voorbijscheurende brommers. „Op weg naar het paleis!”, riep een jongen triomfantelijk naar voorbijgangers, de sjaal van Senegal om zijn nek.

Hoewel de officiële uitslag mogelijk nog enkele dagen op zich laat wachten, is zoveel al duidelijk: Bassirou Diomaye Faye, de 44-jarige nieuwkomer die Senegal een radicale verandering belooft, is vrijwel zeker de nieuwe en daarmee vijfde president van het West-Afrikaanse land. Volgens prognoses zou Faye meer dan 50 procent van de stemmen hebben weten te winnen. Een tweede ronde is in dat geval niet nodig.

De bezegeling kwam met een felicitatie van Fayes grote tegenstander Amadou Ba, de kandidaat van de regering en beoogd opvolger van afzwaaiend president Macky Sall. In een nachtelijke verklaring deed hij het feestgedruis in de hoofdstad eerst nog af als een poging van de oppositie de uitslag te „manipuleren”, maar maandag kwam hij daarop terug. Hij feliciteerde Faye met diens overwinning en wenste hem „veel succes” voor „het welzijn van het Senegalese volk”.

Tsunami

Fayes aanhangers waren al overtuigd. „Het wordt een tsunami, let op mijn woorden”, grijnsde Amadou Sane, een 37-jarige ambtenaar, zondagmiddag bij een van de stembureaus in Dakar, zijn pink paars van de inkt als bewijs van zijn stem. „Wij jongeren zijn moe. Sinds 1960 worden we geregeerd door dezelfde elites die miljarden stelen terwijl de bevolking crepeert. We willen verandering. Diomaye, hij ís verandering.”

Verschillende van de in totaal negentien kandidaten feliciteerden Faye eerder al met zijn winst. En ook de voorpagina’s van veel kranten leken maandagochtend uit te gaan van dat scenario: Happy Birthday Mister President, kopte de populaire anti-establishmentkrant Walf Quotidien boven een grote foto van hem, de armen gespreid als Christus de Verlosser – Faye vierde maandag ook zijn vierenveertigste verjaardag.

Na een van de meest tumultueuze verkiezingsperiodes in Senegals geschiedenis lijkt het land zich nu op te maken voor een flinke politieke omzwaai – een die ook in Europa zal worden gevoeld. Zo is de breuk die Faye belooft er niet alleen een met Senegals hyperpresidentiële systeem. Ook de relatie met oud-kolonisator Frankrijk en viscontracten met Europa moeten allemaal op de schop. Net als de neokoloniale munt, de CFA-franc.

Lange rijen

Faye wordt de jongste president in Senegals geschiedenis. Een die nog maar anderhalve week geleden in de gevangenis zat, samen met Ousmane Sonko (49), de ster van Senegals oppositie die Faye aanwees als zijn vervanger. Sonko zelf werd van de verkiezing uitgesloten na een veroordeling in een zaak die hij en zijn partijgenoten vanaf het begin hebben omschreven als een politiek complot.

Het is een van de vele dramatische hoofdstukken die deze presidentsverkiezingen hebben getekend. Met als dieptepunt het besluit van president Sall om op het allerlaatste moment de stembusgang – oorspronkelijk gepland op 25 februari – uit te stellen. Volgens de oppositie was het een laatste poging zich aan de macht vast te klampen, iets wat Sall stellig ontkent. Uiteindelijk grepen ’s lands hoogste rechters in.

Lees ook Senegalezen vochten voor hun democratie – en wonnen

Zo chaotisch, en bij vlagen zelfs dodelijk, als de opmars naar de stembusgang was, zo vredig verliepen zondag de verkiezingen waarbij 7,3 miljoen Senegalezen hun stem konden uitbrengen. Ruim voor de stembureaus om acht uur ’s ochtends opengingen, hadden zich al lange rijen gevormd. „Na alles wat er is gebeurd, is het nog belangrijker om onze burgerlijke plicht uit te voeren”, zegt een veertigjarige ict-specialist terwijl hij aansluit.

De man, lang en in een donkerblauwe boubou met leren sandalen, blijft liever anoniem (zijn naam is bij NRC bekend). Hij heeft een bedrijf en publiekelijk over politiek praten lijkt hem niet handig gezien alle spanningen. Fluisterend deelt hij zijn keuze voor Amadou Ba. „Ik heb nog nooit voor de macht gestemd”, zegt hij bijna verontschuldigend. „Maar ik denk dat het nu belangrijk is geen onzekerheden te hebben. En hij heeft ervaring.”

Verandering

Veel vaker klinkt die dag een heel ander woord onder stemmers: verandering. Datgene wat Diomaye, bijgestaan door Sonko, belooft. De twee leerden elkaar ruim een decennium geleden kennen als belastinginspecteurs, een baan die Sonko uiteindelijk verloor toen hij als klokkenluider naar buiten trad over het gesjoemel met miljoenen door Senegals elite, waaronder de broer van president Sall. Het was het startschot van zijn politieke carrière.

Lees ook Senegalese oppositiepoliticus maakt zich op voor zijn ‘combat final’

Anders dan Sonko heeft zijn rechterhand Faye, die de secretaris-generaal is van hun officieel ontbonden partij Pastef – Les Patriotes, nauwelijks politieke ervaring. Maar voor hun kiezers is dat geen probleem: ‘Diomaye mooy Sonko’ herhalen zij Pastefs slogan, Diomaye ís Sonko. „Waar het om gaat”, zegt bijvoorbeeld Amadou Sane, „is hun project.”

Dat project, draaiend om meer soevereiniteit en een einde aan corruptie, slaat aan bij Senegals jeugd. Driekwart van de pakweg zeventien miljoen Senegalezen is jonger dan 35 jaar. Zij worden hard geraakt door een tekort aan banen, stijgende prijzen en een gebrek aan perspectief. De vele stemmen op Faye verraden dat zij niet de enige zijn. „Het is tijd voor een nieuwe generatie”, zegt de 52-jarige kiezer Cheikh Bamba Fall. „We zijn klaar met valse beloftes.”

De verwachtingen zijn hoog. Te hoog, volgens sommigen. Beloofde Sall bij zijn verkiezing in 2012 immers niet ook dat hij de macht van de president zou inperken en Senegals instituties zou versterken? „Iedereen die president wil worden, zegt hetzelfde”, glimlacht Philomène Mendy (26). In een zachtroze jurk schuifelt de basisschoollerares naar het tot stembureau omgetoverde klaslokaal. Faye en Sonko zijn anders, zegt zij.

„Hun discours heeft ons wakker geschud. Dat kan niemand meer ongedaan maken.”

Delen Mail de redactie