‘Sandman’ verdient het de nieuwe ‘Thrones’ te worden

Het zandmannetje was iemand die kinderen zand in de ogen strooide zodat ze mooie dromen kregen. Al jaren hoor of lees je weinig meer over deze kabouter ‘Klaas Vaak’. Maar nu is er een tv-serie The Sandman op Netflix en dat zandmannetje is beslist geen kabouter meer, en veel enger dan vroeger.

The Sandman is een van die series waar streamingdiensten van dromen dat zij het succes zal evenaren van Game of Thrones. Misschien lukt dat deze keer: in aflevering 2 van The Sandman zit in elk geval een draakje. Maar zonder ridders, paarden, zwaarden en kibbelende adel blijft het lastig.

De 75-delige comicreeksThe Sandman, waarop de serie is gebaseerd, verscheen tussen 1989 tot 1996 bij DC Comics en is bedacht door de Britse cultschrijver Neil Gaiman. De Zandman, hij heet ook Dream of Morpheus, draagt zwarte kleding, heeft lang zwart haar en een bleek gezicht. Met hulp van een zakje zand laat hij mensen dromen en kan hij zich bewegen door hun droomwerelden. In de strip praat hij met witte letters in grillige zwarte tekstballonnen. In de liveactionserie onderscheidt hij zich, geweldig gespeeld door acteur Tom Sturridge, van de andere personages met een slepend-nadrukkelijke stem, passend bij iemand tussen droom en werkelijkheid.

Dream heeft acht broers en zusters, verspreid over gender- en kleurscala, die net als hij oneindig zijn – zoals Dood, Verlangen, Wanhoop, Lot. Ze vertonen zich onder andere als mens, maar ze zijn „antropomorfe personificaties”, zoals zijn zuster Dood uitlegt. Ze zijn krachten die elk een aspect beheersen van de levens van de mensen en dieren op aarde. Daarnaast bezitten ze hun eigen werelden. Onderling is er sprake van een machtsstrijd, ook dat checkt één van de boxes van Game of Thrones.

Naast de acht Eindelozen zijn er andere machten, zoals Lucifer Morgenster, een van de drie heersers in de hel. Lucifer wordt in The Sandman gespeeld door Gwendoline Christie, de grote strijdster Brienne of Tarth in Game of Thrones. In de eerste aflevering speelt Charles Dance een hoofdrol; hij was Tywin Lannister in Thrones.

Lees ook: Bejaarde koopt Heilige Graal in kringloopwinkel

Gothic

Zoals veel van Gaimans werk is ook The Sandman in essentie een gothic fantasy met horrormomenten (soms te eng). Gaiman houdt van vele generaties doorvertelde verhalen, zoals Griekse en Scandinavische mythen over goden en helden. Ook Afrikaanse, Indiase, Egyptische en Native American mythen, sprookjes en verhalen gebruikt hij in zijn romans, korte verhalen en strips. Die achtergrond geeft zijn werk veel kracht en diepte.

Magie fascineert Gaiman en ook dat gebruikt hij om in zijn werk te wrikken aan de grenzen van de objectieve werkelijkheid. Goden lopen over de aarde en hebben contact met mensen. In zijn roman American Gods (ook eerst een comic en daarna een tv-serie) wordt alles dat mensen bewonderen of aanbidden een levende god: ook Mickey Mouse, de televisie, een populaire attractie langs de snelweg, en Jezus in honderden varianten.

Wat zijn dromen en wat is een wereld zonder dromen? Met die laatste vraag begint het eerste seizoen van The Sandman als in 1916 een Engelse magiër Dream gevangenneemt en niemand op aarde nog kan dromen. Zal Dream ontsnappen en zijn macht heroveren? Dat is het verhaal van de eerste afleveringen van The Sandman.

Veel series bereiken hun piek in het eerste halfuur van de eerste aflevering, in de veronderstelling dat ze zich beter moeten voorspiegelen dan ze zijn. Het duurt bij The Sandman even voor je een indruk hebt van de sfeer en het verhaal, maar als dat na aflevering drie duidelijk is, dan blijft de serie zich verder ontwikkelen tot iets dat het inderdaad verdient de nieuwe Game of Thrones te zijn. Het camerawerk is uitstekend, de droombeelden zijn altijd verrassend en, ongewoon bij een fantasyserie, zelfs de kleinere personages, inclusief de noodzakelijke slachtoffers, zijn boeiend en liefdevol in beeld gebracht als ze goed zijn, en met minstens evenveel liefde als ze slecht zijn. Gaiman zelf was nauw bij de productie betrokken en de verhalen en de personages van de comics zijn waar nodig ingrijpend aangepast aan het medium.

Onverwacht inzicht

Een flink deel van de decors is echt – dat zie en voel je – en de computersimulaties komen overtuigend echt over. Het creatieve werk van de comictekenaars was daarbij een rijke inspiratiebron. Het is te zien dat per aflevering naar verluidt 15 miljoen dollar beschikbaar was.

Lees ook: House of the Dragon moet fans genezen van Game of Thrones-kater

Het grote verhaal is Dream die gevoelens begint te krijgen voor zijn onderdanen in hun droom- en wakende werelden, hij gaat beseffen dat hij eenzaam is, en dat niet alleen zij hém nodig hebben, maar hij ook hen voor zijn eigen geluk. Wat voor iemand die al oneindig bestaat een onverwacht inzicht is.

Naast emoties en ontroerende momenten zit er beslist humor in de serie. Zoals bij de schitterend in beeld gebrachte slingerende weg door het landschap van de hel, waar een lange stoet verdoemden elk een fakkel draagt. „Moet je je eigen vuur meenemen naar de hel?”, vraagt een metgezel aan Dream. De volgende scène brengt het verhaal naar de aarde met een shot van een nachtelijk verlicht gebouw in Buffalo (New York). Dan terug naar de hel, en dan weer buiten Buffalo in een auto met een seriemoordenaar en een vriendelijke vrouw op het platteland. Zulk gretig gebruik van de mogelijkheden is een van de aantrekkelijke eigenschappen van The Sandman.

The Sandman stond de afgelopen weken in veel landen hoog in de Netflix-toptien. Of er een tweede seizoen komt, moet Netflix nog officieel bekendmaken, maar showrunner Allan Heinberg zei onlangs dat de voorbereidingen zijn begonnen. Volgens hem is er stof voor net zo veel seizoenen als Netflix wil hebben. En afgelopen vrijdag kwam er plotseling alvast een elfde aflevering bij. Die bestaat uit twee korte delen, waarvan een is gemaakt door Hisko Hulsing. Wat nogmaals bewijst dat er heel veel mogelijk is binnen de kaders van de The Sandman, want Hulsings A Dream of a Thousand Cats is geen live-action met acteurs zoals de rest van de serie, maar een animatie met katten.