Opinie | Een fout in een NRC-podcast? Terug naar de montage, of een correctie

Eén ombudsbrief in twee maanden. Terwijl de podcasts van NRC dagelijks door tienduizenden mensen worden beluisterd, zijn de audioproducties van de redactie vrijwel afwezig in de inbox van de ombudsman. Wellicht is hij voor de luisteraar onvindbaar of onnodig – in elk geval onhoorbaar. Wat mij ook opvalt, is dat er na het eenmaal publiceren van een podcast maar hoogst zelden correcties volgen. Hoe komt dat?

In de eerste plaats doordat er met veel zorg wordt gewerkt. Verhalende podcasts hebben een lange productietijd, waarin alle woorden kunnen worden gewogen. Ook bij producties die korter op de deadline worden gemaakt, zoals het dagelijkse NRC Vandaag, zijn er, in de woorden van adjunct-hoofdredacteur Harrison van der Vliet, „veel oren die meeluisteren. Bovendien worden de opnamen door de computer getranscribeerd voor de montage, zodat precies kan worden gekeken wat er wordt gezegd”. Ook gaat NRC Vandaag meestal uit van een geschreven NRC-artikel, dat op de redactie al door veel mensen is gelezen. Redacteur Hendrik Spiering (van de wetenschapspodcast Onbehaarde Apen) denkt dat meespeelt dat mondelinge communicatie minder gericht is op feitelijkheid: een mens luistert anders dan dat hij leest.

Toch glipt er soms iets doorheen. Het onderwerp van die ene brief was NRC Vandaag van 30 september, waarin de eerste ronde van de Braziliaanse presidentsverkiezingen werd voorbeschouwd door correspondent Nina Jurna en oud-correspondent Floor Boon. Terloops zei Jurna dat oud-president Lula da Silva, die anderhalf jaar gevangen heeft gezeten, was vrijgesproken van corruptie. Dat is niet precies wat er is gebeurd. Vorig jaar vernietigde het Hooggerechtshof Lula’s veroordeling omdat de rechtbank die hem veroordeelde, daartoe niet bevoegd was. Het resultaat was hetzelfde, maar ‘vrijspraak’ was het niet. Het gebruik van dat woord was in het voorgesprek afgesproken om een al te langdurige uitleg te voorkomen. Jurna heeft de zaak-Lula op de voet gevolgd en er ook verslag van gedaan; achteraf had ze liever vastgehouden aan een lange uitleg.

Voor gesproken woorden in podcasts gelden dezelfde voorwaarden als voor teksten

Al met al geen grote zaak. Bij een geschreven artikel was het voer geweest voor de veelgelezen rubriek ‘Correcties en aanvullingen’ op de opiniepagina. Plus een aanpassing van de online versie, aangevuld met een noot waarin staat wat er wanneer is aangepast en waarom. Die procedure is voor teksten vastgelegd in de NRC Code, maar die code werd geschreven vóór de onstuimige groei van NRC Audio. Regels zijn er dus (nog) niet, wel is er uiteraard een praktijk. De kerngedachte daarbij is dat gesproken woorden in de podcasts aan dezelfde voorwaarden moeten voldoen als de teksten van NRC. Bovendien, zegt adjunct Van der Vliet, is audio een digitaal medium, wat het mogelijk maakt om een gepubliceerde podcast te bewerken. „Dan passen we het audiobestand aan. Vervolgens melden we dat in de shownotes, die op alle platforms met de podcast worden meegestuurd.”

Dat gebeurde toen juridisch commentator Folkert Jensma in een aflevering van Haagse Zaken over Artikel 23 (13 november 2020) een wetsvoorstel over grondwetswijzigingen verkeerd weergaf. Jensma sprak een nieuw stukje tekst in en de podcast werd opnieuw gemonteerd. Dat is aanmerkelijk meer werk dan een geschreven aanpassing en vandaar dat er ook een praktijk is ontstaan voor kleine fouten: die worden alleen in de shownotes gemeld. Zoals deze over een aflevering van Onbehaarde Apen over de historische Jezus: „Rond 18’30″ noemt Hendrik [Spiering] ten onrechte het verhaal van de Kanaänitische vrouw (Mt 15:22-28) als voorbeeld van een verhaal uit Q. Dat verhaal komt juist uit de andere bron van Mattheüs, Marcus (Mc 7:24-30).”

Het nadeel van die methode is, uiteraard, dat de luisteraar niet kan horen dat er iets is rechtgezet. Daarom, zegt Van der Vliet, geldt nu het volgende: een kleine fout wordt aan het eind van een podcast in audio benoemd en die correctie wordt ook in de shownotes opgenomen. Bij de juridische geschiedenis van Lula is dat inmiddels gedaan.