Om de ‘inside details’ van Jawad Es Soufi liggen Nederlanders in een deuk

Marokkaanse muntthee hebben ze niet bij het Nhow hotel in Rotterdam. Maar onder het genot van een verse muntthee met honing kan de Marokkaans-Nederlandse theatermaker en cabaretier Jawad Es Soufi (33) net zo goed zijn verhaal doen. Es Soufi zit middenin de tournee voor zijn derde theatershow Waarom ben jij zo?, waarin hij met zijn alter ego ‘Sloegie’ het publiek meeneemt in de ontwikkelingen die hij doormaakte rond zijn zestiende levensjaar. „Ik ben opgegroeid met Marokkanen, Turken, Surinamers, Kaapverdianen en Somaliërs. In mijn show vertel ik hoe ik naar Nederlanders keek op die leeftijd, en hoe dat veranderde toen ik een Nederlandse man leerde kennen in het ziekenhuis.”

Van meet af aan zijn de optredens van de cabaretier een groot succes: wanneer Jawad Es Soufi op de planken staat, kun je erop rekenen dat de zaal is uitverkocht. Daarnaast is de komiek met ruim 80.000 volgers ook op Instagram een grote hit.

Sloegie, het personage dat Es Soufi in zijn shows speelt, is een jongen van Marokkaanse afkomst die de wereld om zich heen bevraagt en bekritiseert zonder daarbij een blad voor de mond te nemen. Hij is „vrolijk en direct”, maar komt wegens zijn taalfouten en Marokkaanse accent niet altijd even verstandig over. Humoristisch vertelt Sloegie over zijn leven als tweede generatie Marokkaanse Nederlander en over de bijzondere ervaringen die deze achtergrond met zich meebrengt. Zoals al die keren dat hij tijdens de oudergesprekken op school als tolk moest optreden en hij de kritische woorden van zijn docent íets verdraaide.

Wijsheid

Es Soufi zegt veel van zichzelf in zijn alter ego te stoppen. „Al dik ik het wel aan.” Toch verbaast het dat de cabaretier zich met Sloegie identificeert. Jawad Es Soufi oogt kalm, bedachtzaam en intelligent. Maar Sloegie is toch gewoon… een domme jongen? Hij lacht. „Zo komt hij misschien over, maar dat is niet wat hij is. Sloegie zegt rake dingen, maar hij zegt het op zijn eigen manier.”

Bijvoorbeeld over zijn jeugd: „Sloegie vertelt lacherig over zijn periode op de basisschool.” Als kind deed hij op school „bijna niets”, omdat hij alleen maar wilde tekenen. De anekdotes over deze periode zijn grappig, vertelt Es Soufi, maar ook „een soort wake-up call naar de basisscholen: dat er misschien wat meer aandacht besteed kan worden aan de creativiteit van een leerling”.

Mijn alter ego maakt veel taalfouten. Bewust, want ik wil een signaal afgeven: het gaat niet altijd om hoe iemand iets zegt, het gaat ook om wát iemand zegt

Ook over het taalniveau van Sloegie heeft de theatermaker nagedacht. „Ja, Sloegie maakt veel taalfouten, maar dat doe ik bewust. Ik wil een signaal afgeven: het gaat niet altijd om hoe iemand iets zegt, het gaat ook om wát iemand zegt. Sloegie is daarmee op zijn eigen manier een wijze jongen.”

Dat hij die wijsheid niet uitstraalt, is „een bewuste keuze. Soms kijk ik bijvoorbeeld naar bepaalde vrienden van mij: trainingspak aan, petje op, haren niet gestyled. Maar diezelfde jongens zitten in hun derde jaar op de universiteit. Dat zou je niet zeggen als je ze ziet.”

Er wordt altijd veel gelachen tijdens zijn shows. Volgens Es Soufi is het voor mensen met dezelfde achtergrond als hij vooral de herkenbaarheid die zijn shows komisch maakt. „De Marokkaanse mensen hebben meestal zoiets van: dit heb ik ook meegemaakt.” Maar voor niet-Marokkanen maken de ‘inside details’ van de Marokkaanse gemeenschap de shows net zo lachwekkend. „Soms kijk ik naar de reacties van Nederlanders en dan zie ik ze echt in een deuk liggen, omdat het voor hen nieuw is om te horen.”

Tussen het lachen door hoopt de cabaretier zijn toeschouwers ook wat levenslessen mee te geven. „Ik wil van nature altijd iets leren van wat mij overkomt. Mijn shows zijn allemaal gegrepen uit mijn leven, dus ik ontkom er niet aan dat er een levensles aan mijn verhalen wordt gekoppeld.” Wat voor levenslessen zijn dat? „Ga het gesprek eens aan. Luister naar elkaar. Begrijp eerst, alvorens je begrepen wil worden.” Dat zegt hij niet met zoveel woorden. „Het moet wel comedy blijven. Maar als je een klein beetje oplet, heb je de boodschap wel door.”

Diversiteit

Dat Es Soufi met zijn shows een nieuw, divers en voorheen onbereikbaar publiek naar de theaterzalen trekt, blijft niet onopgemerkt: „Ik hoor wel eens dat er in tijden niet zoveel diversiteit in een theater was als bij mijn optreden.” Volgens de theatermaker is het gebrek aan diversiteit in theaters in de eerste plaats te wijten aan het eentonige aanbod. „Ik denk dat je als theater meer rekening moet houden met de belevingswereld van het publiek dat je wil bereiken. Als je een Surinaams publiek wilt trekken, bijvoorbeeld, verdiep je dan in hun interesses, omring je met hen, geef kansen aan Surinaams talent. Ik zeg niet dat het helemaal niet gebeurt, maar blijkbaar nog niet genoeg.”

Negatieve ervaringen heeft Es Soufi nauwelijks. Wel kan hij een moment bedenken waar hij „van baalde. Een theater klaagde dat hun twintig vaste bezoekers mijn show niet helemaal konden volgen, omdat er af en toe woorden werden gebruikt die ze niet begrepen.” De genoemde vaste theaterbezoekers waren witte mensen, vertelt Es Soufi, maar dat hoeft volgens hem geen reden te zijn om niet van zijn show te kunnen genieten. De „Arabische en Berberse woordjes” die de cabaretier tijdens zijn optreden gebruikt, worden namelijk altijd „in hun context” geplaatst. Dat het theater hem vroeg zijn show aan te passen, voordat ze hem opnieuw zouden boeken, vond hij daarom „jammer. Want hoe zit het met de 780 anderen die daar zaten, die evenveel recht hebben op een theatershow?”

Liever focust hij op de vele positieve momenten die hij ervaart. „Soms is het alleen maar een gezichtsuitdrukking. Een knikje, bijvoorbeeld. Of een eerste generatie Marokkaanse Nederlander die op straat tegen me zegt: Allah ie rda ‘lik [moge God tevreden met jou zijn, red.]. Dat is prachtig. Snap je?”