Noodpier bij Gaza: een noodgreep die niet nodig zou hoeven zijn

De laatste keer dat de Amerikaanse strijdkrachten hun JLOTS-systemen moesten inzetten in een echte noodsituatie, was na de aardbeving van 2010 in Haïti. Die verwoestende natuurramp (circa 300.000 doden) legde ook de haven van Port-au-Prince compleet in puin. Met zogeheten Joint Logistics-Over-the-Shore konden de Amerikanen via een drijvend vrachtdok en tijdelijke aanlegsteiger toch snel hulpgoederen op de Haïtiaanse kust afzetten.

Veertien jaar later grijpen de VS opnieuw naar dit aanlegsysteem voor tijdelijke havens. Ditmaal niet na natuurgeweld, maar om een catastrofe te verlichten van puur menselijke makelij: de massale honger in Gaza. Omdat Israël tijdens zijn oorlog met Hamas maar mondjesmaat voedsel- en noodhulp toelaat tot de geïsoleerde kuststrook, zijn volgens schatting van de Verenigde Naties minstens 576.000 burgers nog maar één stap verwijderd van de hongerdood.

Lees ook ’Ook in het zuiden van Gaza beginnen we hongersnood te zien bij kinderen

Onder groeiende druk van zijn progressieve partijvleugel, die eist dat hij het afknijpen van Gaza stopt en minder solidair met Israël is, kwam president Joe Biden vorige week met een belofte. In zijn jaarlijkse State of the Union-toespraak onthulde hij dat de VS een eigen noodpier gaan aanleggen bij Gaza. Vanuit het ongeveer driehonderd kilometer verderop gelegen Cyprus zal deze „grote schepen met voedsel, water, medicijnen en tijdelijke opvanglocaties kunnen ontvangen”. Via deze humanitaire zeecorridor zouden aan Gaza, beloofde de president, twee miljoen maaltijden per dag geleverd kunnen worden – bijna één per inwoner.

Legoblokken

Anderhalf etmaal na Bidens rede vertrok zaterdag als eerste een groot militair logistiek ondersteuningsschip van de militaire basis Langley-Eustis, in Virginia. Vanaf dezelfde Amerikaanse oostkust zetten dinsdag nog eens drie kleinere amfibieschepen koers naar de oostelijke Middellandse Zee, begeleid door een tweede Logistic Support Vessel (LSV).

Het zal nog circa een maand duren voordat de eerste schepen daar arriveren, waarna de circa duizend manschappen van onder meer de 7de Transportbrigade nog weken bezig zijn met het opzetten van de pier zelf.

Het JLOTS-systeem valt het best te vergelijken met legoblokken: twaalf meter lange stalen blokken die aan elkaar vastgemaakt worden. Zo kan met sleepboten een tot 540 meter lange aanlegsteiger worden gebouwd. Deze zal naar verwachting in mei de eerste goederen aan land kunnen brengen.

Vrijdag lukte het om de eerste goederen op het strand van Gaza te krijgen, met kleinere vaartuigen die heen en weer taxiën

Iets verder uit de kust zal daarnaast een drijvend dok worden aangelegd. Vrachtschepen met kranen lossen hierop noodhulp, waarna die met lichtere schepen richting pier gaat. Ook kondigde de Amerikaanse marine deze week aan dat vanuit de haven van San Diego, aan de westkust, een zogeheten roll-on roll-off-schip afvaart naar Gaza. De achtersteven van zo’n ‘roroschip’ is uitgerust met laadkleppen die kunnen uitklappen tot een rijbaan, waarover ladingen kunnen worden in- en uitgerold.

Dit deel van het inlossen van Bidens belofte zal nog het makkelijkst zijn. De president beloofde namelijk ook dat er geen manschappen in Gaza zelf in actie zullen komen – en dat maakt de noodpier lastiger te installeren. Tijdens hun tweejaarlijkse militaire oefening Talisman Sabre met Australië voerden de VS vorig jaar bijvoorbeeld nog een JLOTS-operatie uit. Daarbij, zo valt te lezen en zien in de eigen militaire persberichten en Australische verslagen, waren ook volop troepen in de branding en op de kust actief.

Laatste kilometer het lastigst

In de hulpsector is een oude wijsheid dat juist de laatste kilometer de lastigste is. Als er niet één Amerikaanse legerlaars op Gazaanse bodem mag landen, zullen de VS juist voor die laatste kwetsbare schakel in de keten moeten terugvallen op private contractanten en hulpverleners. De Verenigde Naties zijn nog actief in Gaza en ook andere internationale organisaties zouden de noodhulp daadwerkelijk kunnen uitdelen.

Anders dan in Haïti moet daarbij in Gaza niet alleen rekening worden gehouden met een uitgehongerde en wanhopige bevolking, maar ook met plunderaars en mogelijk geweld van de strijdende partijen. De afgelopen weken vielen rond distributiepunten meermaals doden. Donderdag nog werden bij twee incidenten zeker 29 Palestijnen gedood door Israëlisch vuur terwijl ze wachtten op hulp.

Een van de partijen waarmee de VS gaan samenwerken, is Central World Kitchen (CWK). Deze ngo van de beroemde Spaans-Amerikaanse chef-kok José Andrés levert al jaren voedselhulp in conflict- en rampgebieden, van Haïti tot Oekraïne. Ze runt momenteel vijftig gaarkeukens in de Gazastrook en zegt sinds oktober 35 miljoen maaltijden te hebben bereid.

Deze week probeerde CWK de zeecorridor vanuit Gaza alvast uit. Aan boord van het schip Open Arms, van de gelijknamige Spaanse bootmigrantenreddingsclub, en een meegesleept binnenschip werd deze week de eerste 200 ton hulp van Cyprus naar Gaza verscheept.

Vrijdagochtend werd het daar gesignaleerd voor de kust, en aan het einde van de dag lukte het om de eerste goederen aan land te krijgen.
Het is de eerste noodhulplevering die per schip wordt geleverd. De kust van Gaza is niet diep genoeg voor het schip, dus moesten kleinere vaartuigen heen en weer taxiën om de goederen over te brengen. Onbekend is of dit ook de plek wordt, waar uiteindelijk de Amerikaanse noodhaven komt.

De VS werken daarnaast samen met Fogbow, een relatief onbekend Amerikaans consultancybedrijf van voormalig ambtenaren van het Pentagon, hulpagentschap USAID en inlichtingendienst CIA. Een plaatselijke VN-hulpcoördinator vertelde aan persbureau Reuters dat Fogbow overlegd met Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten over een particulier bestierde noodhaven. Hiervoor zou echter eerst voor de kust van Noord-Gaza gebaggerd moeten worden om boten te laten aanmeren. Ook staan er nog geen kranen om de vracht aan land te brengen.

Landroute blijft de beste optie

Het kan volgens het Pentagon zestig dagen duren totdat de noodpier klaar is en de maritieme hulproute Gaza de verlichting brengt waarnaar de bevolking snakt. Maar bovenal, blijven de VN en andere hulpclubs benadrukken, is de landroute een veel betere optie. Daarvoor zou Israël sneller hulp moeten binnenlaten via de twee grensovergangen in het zuiden van de Gazastrook of door die in het noorden te heropenen. Voor het uitbreken van de oorlog kwamen er circa vijfhonderd vrachtwagens per dag Gaza binnen. In de eerste tien dagen van maart waren dat er gemiddeld 162, nog geen derde van het ‘normale’ aantal, terwijl de humanitaire nood nu vele malen groter is.

Net als de spectaculair uitziende luchtdroppings blijft de pier een noodgreep, die niet nodig zou hoeven zijn. Het plan wordt door Bidens critici in de VS daarom afgedaan als een pr-stunt, bedoeld om in dit verkiezingsjaar de kritiek van pro-Palestijnse kiezers te laten verstommen, terwijl de wapenleveranties aan bondgenoot Israël doorgaan. De invloedrijke moslimbelangengroep Council on American-Islamic Relations (CAIR) stelde al op de avond van Bidens toespraak in een eerste reactie dat hij „moet ophouden om zowel brandweerman als pyromaan te spelen bij de genocide in Gaza”.

Delen Mail de redactie