Met gevechtsvliegtuigen en nepnieuws tracht China de verkiezingen in Taiwan naar zijn hand te zetten

Heeft de populaire Taiwanese band Mayday geplaybackt tijdens concerten op het Chinese vasteland? Playbacken is strafbaar in China en met die beschuldiging, fors aangezet in de Chinese staatsmedia, zou Beijing de bandleden volgens bronnen van persbureau Reuters onder druk hebben gezet om op televisie te verklaren dat Taiwan bij China hoort – wat ze overigens weigerden. Zo zou China jonge Taiwanezen hebben willen beïnvloeden die over twee weken naar de stembus gaan om een nieuwe president en een nieuw parlement te kiezen. China noemde het bericht „nepnieuws”.

Het is een van de vele voorbeelden van hoe de Volksrepubliek druk probeert uit te oefenen op Taiwanese kiezers. Zo schafte Beijing onlangs de reductie af op de importheffingen op bepaalde petrochemische producten uit Taiwan, die in 2010 onder de regering van de meer China-gezinde Taiwanese president Ma Ying-jeou tot stand was gekomen, officieel omdat Taiwan zich niet aan handelsafspraken zou hebben gehouden. Afgelopen week dreigde Beijing met meer economische sancties.

Lees ook Suikerzoet drukmiddel: hoe China de suikerappel gebruikt om politiek zijn zin te krijgen

De afgelopen weken staken bovendien tientallen Chinese gevechtsvliegtuigen en marineschepen de denkbeeldige lijn in het midden van de Straat van Taiwan over, die als informele grens geldt. En donderdag waarschuwde de Chinese defensiewoordvoerder Wu Qian tijdens zijn maandelijkse persgesprek dat de krijgsmacht „zoals altijd alle nodige maatregelen treft om de nationale soevereiniteit en territoriale integriteit” van China te beschermen. Tegelijkertijd beschuldigde hij Taiwan ervan de militaire dreiging die China zou vormen „op te kloppen” om electorale redenen.

Justitie in Taiwan meldde vrijdag dat het inmiddels tegen 157 mensen een onderzoek is begonnen op verdenking van verkiezingsbeïnvloeding, door op Chinese kosten snoepreisjes naar het vasteland te organiseren voor lokaal invloedrijke Taiwanese bestuurders als dorpshoofden, of door verspreiding van nepnieuws op sociale media – soms gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie.

Veel op het spel

Voor China staat er bij de verkiezingen dan ook veel op het spel. De strijd om het presidentschap gaat op 13 januari tussen de huidige vicepresident Lai Ching-te van de Democratisch-Progressieve Partij (DPP), die een zelfstandige koers ten opzichte van Beijing voorstaat en door China wordt beschouwd als geharnaste „separatist”, en twee oppositiekandidaten die streven naar warmere betrekkingen met de Volksrepubliek. Van hen is Hou Yu-ih van de nationalistische Kuomintang (KMT) de kansrijkste. Daarnaast kiest Taiwan een nieuw parlement.

Zoals meestal bij landelijke verkiezingen is de relatie tot China een van de belangrijkste thema’s in de campagne op het eiland, dat sinds het einde van de Chinese burgeroorlog in 1949 los van China wordt bestuurd. Die relatie is behoorlijk verzuurd sinds de DPP in 2016 aan de macht kwam en Beijing alle officiële contacten met Taiwan verbrak. Hoewel de DPP de onafhankelijkheid niet formeel durft uit te roepen – dat zou direct een felle en mogelijk gewelddadige reactie van China uitlokken – beschouwt de partij Taiwan als de facto zelfstandig.

De Chinese leider Xi Jinping lijkt daarentegen een van zijn belangrijkste speerpunten te hebben gemaakt van de „bevrijding” van wat China beschouwt als een afvallige provincie, desnoods met geweld. De „hereniging van het moederland” is „onvermijdelijk”, herhaalde Xi zondag tijdens zijn nieuwjaarstoespraak.

Beijing hoopt daarom op verkiezingswinst van Hou en zijn KMT, die tegen onafhankelijkheid is en streeft naar betere verhoudingen met China. In november noemde Hou de verkiezingen „een keuze tussen oorlog en vrede”. Hou is overigens evenmin voorstander van ‘één land, twee systemen’, de constructie die Beijing eerder in Hongkong optuigde, en die het ook Taiwan in het vooruitzicht heeft gesteld. De aantrekkingskracht daarvan is in de ogen van veel Taiwanezen flink afgenomen nu duidelijk is geworden hoe strak China de teugels aantrekt in de voormalige Britse kroonkolonie, ondanks die belofte.

Lees ook Taiwan stevent af op president die door China wordt beschouwd als ‘oorlogshitser’

KMT-kandidaat Hou naderde koploper Lai de laatste weken in de peilingen, maar de laatste cijfers laten zien dat Lais voorsprong weer wat groeit. Mogelijk werkt de Chinese druk averechts: ook aan eerdere DPP-overwinningen gingen vaak veel Chinese dreigementen vooraf.

Derde kandidaat

Toch is een overwinning voor Lai nog niet zeker. Naast Lai en Hou strijdt een derde kandidaat, de populistische Ko Wen-je, om het presidentschap. Ook hij streeft naar ontspanning in de relatie met Beijing. Pogingen van Ko en Hou om de krachten te bundelen, sneuvelden door onderlinge ruzies. Maar Ko staat in vrijwel alle peilingen op een flinke achterstand op beide andere kandidaten. Mogelijk stapt een deel van zijn aanhang daarom over naar Hou, wat de presidentsrace in diens voordeel zou kunnen ombuigen.

Ook bij de gelijktijdig gehouden parlementsverkiezingen is een DPP-overwinning niet zeker. Volgens de meeste peilingen is de kans groot dat de Volkspartij van Taiwan (TPP) van Ko daar voldoende zetels zal veroveren om de DPP van een meerderheid af te houden en een sleutelpositie te verwerven tussen de partij van Lai en de KMT.

Delen Mail de redactie