Kunstenbond: ‘Staat moet zzp’ers 1,6 miljard betalen voor coronaschade’

De Kunstenbond heeft, samen met negen zzp’ers, de staat formeel aansprakelijk gesteld voor de schade die zzp’ers in de kunst- en cultuursector hebben geleden in de coronaperiode. Door juist deze sector langdurig en frequent te sluiten – terwijl onduidelijk was hoeveel dat bijdroeg aan de coronabestrijding – én de zzp’ers daar onvoldoende voor te compenseren, heeft de staat onrechtmatig gehandeld jegens deze zzp’ers. Dat stellen hun advocaten in de sommatiebrief van 33 pagina’s die donderdag werd verstuurd naar de staat en verschillende ministeries.

De schade van de negen zzp’ers is volgens de advocaten in totaal 321.892 euro, en de staat moet die schade nu binnen vier weken vergoeden, stellen zij in de sommatie. Maar de Kunstenbond schat dat er in totaal tienduizenden gedupeerde zzp’ers zijn in de kunst- en cultuursector, en dat hun totale schade 1,6 miljard is. Daarom moet de staat volgens de Kunstenbond en de negen zzp’ers ook een algemene compensatieregeling opzetten voor deze getroffen zzp’ers. Doet de staat daar niet tijdig een serieus voorstel voor, dan zeggen de briefschrijvers naar de rechter te stappen.

Wie heeft er baat bij het extra cultuurgeld?

Schades melden

„De staat heeft onrechtmatig gehandeld omdat door een stapeling van factoren zzp’ers in deze sector onevenredig hard zijn getroffen. Dat wist de staat, en daar heeft ze onvoldoende rekening mee gehouden”, zegt Peter van den Bunder van de Kunstenbond. De Kunstenbond roept zzp’ers op zich met hun schades te melden onder de noemer ‘de kunst klaagt aan’. „Zo worden de rechtszaak en de roep om politieke actie kracht bijgezet.” Het is niet zo dat ze automatisch onderdeel gaan uitmaken van de eventuele rechtszaak als ze zich melden.

Eerder dit jaar al stelde De Werkvereniging, een belangenbehartiger voor ‘moderne werkers’, de staat aansprakelijk voor benadeling van alle flexwerkers in de corona-steunpakketten. Eerdaags zal de Werkvereniging daadwerkelijk een rechtszaak hierover aanhangig maken. In de cultuursector werken meer flexwerkers dan in enige andere sector. Afhankelijk van wat je tot de sector rekent is 40 tot 60 procent van de werkenden zzp’er. Over heel Nederland is dat gemiddeld 12 procent. Daarmee is niet vol te houden dat dit een zogeheten flexibele schil is, die meebeweegt met de economische omstandigheden. In veel gevallen gaat het om schijnzelfstandigheid.

Serieuze hervorming

Het aanpakken van de arbeidsmarkt in de kunsten staat al jarenlang op de politieke agenda, en staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media, D66) heeft aangekondigd daar samen met de minister van Sociale Zaken dit najaar een voorstel voor te doen op Prinsjesdag. Dan wordt ook duidelijk hoeveel geld ze daarvoor wil uittrekken – gebrek aan extra fondsen was eerder altijd een belemmering voor serieuze hervorming.

Gevraagd naar hoe kansrijk deze aansprakelijkstelling is, wetende dat de rechter aan de staat meestal een ruime beleidsvrijheid toekent, zegt Van den Bunder: „We winnen altijd. De rechter moet beslissen of de staat genoeg heeft gedaan voor deze zzp’ers – wij vinden uiteraard van niet. Maar de zaak laat ook zien dat we de arbeidsmarktproblematiek in deze sector serieus nemen. Het is nu, na Corona, tijd om fair practice echt in de praktijk te brengen. Staatssecretaris Uslu zegt dat ze de arbeidsmarktpositie van zzp’ers serieus neemt. Dat kan ze laten zien als ze op Prinsjesdag de besteding van de 170 miljoen extra cultuurgeld bekendmaakt. Ze kan dan budget vrijmaken voor beter loon, betaalde overuren en inflatiecompensatie. Wij schatten in dat daarvoor 20 procent van de huidige BIS-bestedingen nodig is, zo’n 90 miljoen.”