Brussels voorstel om groen label te geven voor gas en kernenergie gaat definitief door

Een omstreden Europees plan om investeringen in bepaalde vormen van gas- en kernenergie als ‘duurzaam’ te kwalificeren, gaat definitief door. Woensdag slaagden kritische Europarlementariërs er niet in het voorstel voor de zogeheten ‘groene taxonomie’ weg te stemmen. Daarmee is een discussie die de afgelopen maanden hoog opliep beslecht.

Critici vrezen dat de schade aan het ‘groene’ imago van Europa groot is. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout, hoofdonderhandelaar op het thema, spreekt van „een rampzalig signaal naar investeerders en de rest van de wereld”. De stemming kwam bovendien op een pikant moment: Europa probeert de afhankelijkheid van Russisch gas juist snel af te bouwen en volgens critici is het ook daarom onhandig gas nog een prominente rol te geven in de energietransitie.

Lees ook: Het ‘groene label’ van de Europese Commissie voor investeringen, is al vóór invoering controversieel

Begin februari presenteerde de Europese Commissie haar voorstel om gas en kernenergie een plek te geven in een nieuwe Europese groene beleggingsgids. Naar die ‘gids’ wordt wereldwijd uitgekeken: het moet investeerders duidelijkheid geven over waar ze met hun geld heen moeten als ze het duurzaam willen beleggen. Steeds meer grote investeerders, bijvoorbeeld pensioenfondsen, willen dat immers. Niet alleen uit ideologische overwegingen, maar ook omdat het financieel verstandig is je geld te steken in projecten die passen bij de klimaatneutrale toekomst die Europa voor zichzelf heeft vastgelegd.

Discussie raakte gepolitiseerd

De Europese ‘taxonomie’ moest, op basis van wetenschappelijke gronden, een eind maken aan de bestaande wirwar aan groene labeltjes voor investeringsproducten. Maar in aanloop naar de presentatie raakte de discussie – zoals wel vaker in Europa – zwaar gepolitiseerd. Lidstaten lobbyden hard om de energievorm waarvan zij de komende jaren nog gebruik willen maken een duurzaam plakkertje te geven. Vooral Frankrijk, dat leunt op kernenergie, en Duitsland, zwaar afhankelijk van gas, speelden een cruciale rol. Gevolg was dat de Commissie voor beide energievormen, onder voorwaarden, een plekje reserveerde in de taxonomie.

Dit tot grote verontwaardiging van groene politici. Maar kritiek kwam ook uit minder voor de hand liggende hoek: de financiële wereld, die de standaard juist moet gaan omarmen. De toevoeging van gas en kernenergie vertroebelt volgens grote investeerders de groene ‘goudstandaard’ die de taxonomie zou moeten zijn. Opvallend kritisch was ook de Europese Investeringsbank (EIB). „Het idee van de taxonomie […] is om beleggers te verzekeren dat ze krijgen wat het label zegt”, aldus EIB-baas Werner Hoyer. „Als we het vertrouwen van de investeerders verliezen door iets als groen project te verkopen wat het tegenovergestelde blijkt te zijn, dan snijden we onszelf in de vingers.”

Geopolitiek ongemak

Bij die kritiek voegde zich de afgelopen maanden een flinke dosis geopolitiek ongemak. Waar gas tot voor kort een belangrijke Europese pijler was op weg naar de klimaatneutrale toekomst, probeert de EU zich sinds de oorlog in Oekraïne juist in sneltreinvaart te ontdoen van die brandstof. „Dit hele voorstel is geschreven met het narratief van gas als transitiebrandstof”, aldus Eickhout. „Dat narratief is nu ongelooflijk aan het schuiven en de oorlog toont onze kwetsbaarheid als we erop blijven leunen.” Ook vanuit Oekraïne werd de afgelopen tijd gelobbyd tégen het plan. „De taxonomie die is ontwikkeld houdt geen rekening met de nieuwe geopolitieke realiteit en is gebouwd op de veronderstelling van de toegang tot goedkoop Russisch gas”, aldus de Oekraïense parlementariër Inna Sovsun in een oproep aan Europarlementariërs deze week.

Het kon niet verhinderen dat een bezwaar deze woensdag uiteindelijk onvoldoende Europarlementariërs achter zich kreeg. Het argument van voorstanders dat de EU in de klimaattransitie de komende tijd nog investeringen in gas- en kerninfrastructuur nodig heeft, vond uiteindelijk ook in het EP veel weerklank. Helemaal afgesloten is de discussie hiermee overigens nog niet: Luxemburg en Oostenrijk hebben al aangekondigd het voorstel aan te vechten bij het Europees Hof van Justitie.