In de strijd om Bachmoet ‘ziet Rusland zijn mensen alleen nog als munitie’

Om de paar dagen verschijnt op Twitter een bericht van het anonieme Oekraïense account WarMonitor, waarin met vetgedrukte zwarte letters één stad in de Donbas wordt aangemoedigd: ‘Bakhmut Holds!’ Bachmoet houdt stand. Al maanden, ook al liggen de achtergebleven inwoners, voor de oorlog nog zo’n 70.000, en het Oekraïense leger er elke dag onder Russisch vuur.

De verliezen rond de stad aan de frontlijn moeten kolossaal zijn – aan beide kanten – maar niemand waagt zich aan schattingen. Van alle gevechten langs de oostelijke frontlinie is die de slag om Bachmoet „het zwaarst”, zei president Zelensky in oktober. En de linie verandert nauwelijks. Eind oktober was een betonfabriek aan de rand van de stad even in Russische handen, maar die werd heroverd.

Twee weken na de bevrijding van Cherson in het zuiden is de internationale belangstelling nu verschoven naar de plek waar de Russische vijandelijkheden al acht jaar aan de gang zijn, de Donbas, bestaande uit de grensprovincies Loehansk en Donetsk. De verdediging van het strategisch gelegen Bachmoet, halverwege de door Rusland bezette steden Sjevjerodonetsk en Donetsk, staat voor Oekraïners symbool voor de buitengewone onverzettelijkheid en taaiheid van het Oekraïense leger. Al vanaf de eerste schermutselingen langs dit deel van de frontlinie, ruim vijf maanden geleden, zijn ‘de helden van Bachmoet’, zoals WarMonitor (300.000 Twitter-volgers) de verdedigers van de stad noemt, in de minderheid tegenover de Russische aanvallers.

Doorbraak

Vrijwel overal in Oekraïne zijn de Russen sinds de zomer in de verdediging gedrongen, maar niet bij Bachmoet. Al maanden voeren de Russen hier aanvalsgolf na aanvalsgolf uit, in de hoop een doorbraak te forceren. De meeste inwoners hebben hun grotendeels verwoeste wijken verlaten.

De ligging van Bachmoet is strategisch belangrijk, aan een spoorlijn en de autoweg M03 richting Charkov en daarna, bijna zevenhonderd kilometer verderop, naar Kiev. Verovering van Bachmoet opent voor Rusland de poort naar het noorden en westen van de provincie Donetsk. Daar zijn de belangrijke steden Kramatorsk (150.000 inwoners voor de oorlog) en Slovjansk (100.000 inwoners), nu cruciale militaire steunpunten voor de strijd in de Donbas, nog altijd onder Oekraïense controle.

Het belang van de verovering van het resterende deel van de Donbas is voor president Poetin alleen maar toegenomen na de blamerende nederlagen ten oosten van Charkov in september en, twee weken geleden, in en rond Cherson. Dat verloren grondgebied levert Poetin niet alleen strategisch problemen op, maar ook groot gezichtsverlies.

Voor de Wagner-groep, het Russische huurlingenleger, is Bachmoet een prestige-object geworden

Bachmoet kwam in de tweede helft van mei onder Russisch vuur te liggen, nadat de aanval op de zustersteden Sjevjerodonetsk en Lysytsjansk, ten noorden van Bachmoet, was geopend. Het beleg van Bachmoet zelf begon in augustus, met dagelijkse artilleriebeschietingen en Russische aanvallen op posities in en rond de stad. De situatie voor de achtergebleven burgers is kritiek, zonder elektriciteit, gas of stromend water, blijkt uit een reportage van Australische journalisten, deze week.

Een van de verklaringen waarom Rusland rond Bachmoet nog in het offensief is, is dat de strijd in dit deel van de Donbas wordt gevoerd door de Wagner-groep, het privéleger van zakenman Jevgeni Prigozjin. Hij heeft daarvoor een bont leger van huurlingen en voor dit doel vrijgelaten gevangenen verzameld. Prigozjin heeft volgens de Russische mensenrechtenactiviste Olga Romanova de beschikking over alleen al 40.000 gevangenen die uit strafkolonies zijn vrijgelaten om oorlog te voeren.

Maar coördinatie tussen de eigenzinnige Prigozjin en het Russische leger lijkt er niet te zijn. Sterker: Prigozjin daagt president Poetin regelmatig uit met kritiek op het Kremlin en de Russische strijdkrachten, en lijkt vooral bezig met een privé-oorlog, waarbij Bachmoet een prestige-object is geworden.

Volgens berichten van de Oekraïense kant zijn de verliezen die de Russen hebben geleden bij hun aanvallen op Bachmoet immens. „De Russen blijven menselijk vlees oplepelen, mannen over wie ze niet meer denken als mensen, maar als munitie”, zei een sergeant met de naam ‘Petrocha’ vorige maand tegen persbureau AFP. „Het is zeventig jaar geleden dat we iets hebben gezien dat hier ook maar een beetje op lijkt.”

President Zelensky ziet in de strijd om Bachmoet de „dwaasheid” van Russische legerleiding. „Dag in dag uit, maandenlang, jagen ze mensen de dood in.” Zelensky refereerde daarmee ook aan de modus operandi van het Russische leger. Dagenlange artilleriebeschietingen worden gevolgd door aanvalsgolven met zoveel mogelijk manschappen. Volgens Zelensky’s adviseur Oleksi Arestovytsj vielen de Russen op één dag, 25 oktober, acht keer achter elkaar aan – en dat alleen al ‘voor de lunch’. Al die aanvallen werden volgens de Oekraïners gepareerd.

Lees ook: In een glanzend kantoor treedt Russisch privéleger Wagner uit de schaduwen

De grote verliezen zouden vooral te maken hebben met de achtergrond van de ‘militairen’ die de Wagnergroep hier in de strijd gooit: slecht getraind, onvoldoende bewapend en ongemotiveerd. In heel Oekraïne zouden sinds het begin van de invasie in februari al 85.000 Russische militairen om het leven zijn gekomen, schat het Oekraïense leger.

Slagveld vol loopgraven

Een soldaat van het Oekraïense leger beschreef de situatie rond Bachmoet onlangs in de Financial Times als „de hel”, met dagelijks toenemende aantallen slachtoffers. „Het ziet eruit als een scène uit de Tweede Wereldoorlog”, beschreef hij, een slagveld vol loopgraven, bunkers, tankvallen, prikkeldraad en kraters van granaatinslagen.

Maar de kans is groot dat de recente terugtrekking van duizenden Russische troepen uit de stad Cherson gevolgen heeft voor het slagveld in de Donbas. Het Britse ministerie van Defensie schreef eind vorige week dat de Russische troepen die zijn vrijgemaakt door de terugtrekking in het zuiden, op den duur vermoedelijk worden ingezet om de „offensieve operaties” rond Bachmoet „uit te breiden”.