Het was een vloedgolf van ‘zeven meter hoog’ waar Libiërs door uit bed werden gelicht

Waar de overlevenden van de watersnoodramp in de Libische kustplaats Derna ook kijken, overal treffen ze lichamen aan van omgekomen stadgenoten. In de met modder besmeurde straten, langs de ver buiten zijn oevers getreden rivier, maar ook op het strand en zelfs op zee. Vissers halen in de buurt van Derna het ene na het andere weggespoelde lijk naar boven.

Sommige overlevenden zijn – vaak volkomen getraumatiseerd – uitgeweken naar de dichtstbijzijnde grote stad, Benghazi. Daar wachtte woensdag ook Soufine Hassadi (34), die eigenlijk in Tripoli woont maar uit Derna afkomstig is, zijn jongere broer Abderahmen op. Die laatste had in Derna zijn moeder, diens vrouw en dochtertje verloren. De 27-jarige Abderahmen huilt en schreeuwt nog voortdurend, aldus Hassadi.

Door de telefoon vertelt Hassadi het relaas dat hij van zijn broer hoorde: „Het was rond drie uur ’s nachts. De hele familie lag te slapen. Plotseling hoorden we een keiharde knal tegen de voordeur. Het was het water dat met een onwaarschijnlijke kracht de deur opensloeg en binnenstroomde. Binnen tien minuten stond er minstens een meter. Ook stenen en allerlei rotzooi stroomden naar binnen. Al gauw werd mijn moeder door iets geraakt en verloor het bewustzijn. Ik wilde iets doen maar kon niets uitrichten. Ik zag niemand meer.”

Lees ook: Extreem weer slaat rond de Middellandse Zee steeds harder toe

In de straat woonden zes families, waarvan er maar één de storm zonder slachtoffers heeft overleefd. Ook die zit nu in Benghazi. „De hele straat, inclusief alle huizen, is verwoest. Er is niets meer van over”, vertelt Hassadi. „Het is onbeschrijflijk. Ik kan het niet eens een ‘ramp’ noemen. Alles is verwoest. Overal dode lichamen. Puin. Dit is meer dan we lokaal aankunnen. We hebben er niet de geschikte mensen voor en de middelen.”

Alles is verwoest. Overal dode lichamen en puin

Soufine Hassadi inwoner Derna

Dat er in de nacht van zondag op maandag zoveel doden zijn gevallen, komt vooral doordat er zich een gigantische watermassa, vergelijkbaar met een tsunami, door de stad perste nadat twee stuwdammen het hadden begeven. De vloedgolf zou zo’n zeven meter hoog zijn geweest. Dit gebeurde na uitzonderlijk zware regenval in de regio, die gepaard ging met de orkaan Daniel. De twee dammen, in de jaren zeventig aangelegd door Joegoslavische ingenieurs, verkeerden naar wordt aangenomen na jaren van gebrekkig onderhoud bovendien in slechte staat.

Een autowrak staat woensdag in de Libische kustplaats Derna na de overstromingen als gevolg van storm Daniel. Foto Esam Omran Al-Fetori / Reuters

Over het dodental bestaat nog veel onzekerheid. „We hebben al 5.300 doden geteld tot dusverre en het aantal zal waarschijnlijk nog aanzienlijk stijgen”, zei Hichem Abu Chkiouat, een functionaris van de regering die het oosten van Libië onder controle heeft, woensdag tegenover het persbureau Reuters. Minister van Volksgezondheid Othman Abduljaleel uit dezelfde regering meldde eerder dat er ruim tweeduizend doden waren geborgen. Inmiddels zouden er volgens een functionaris van de internationaal erkende regering in Tripoli bijna zevenduizend doden zijn geteld. Daarnaast zijn er ook nog vele duizenden vermisten.

Bekijk ook deze fotoserie: Enorme ravage en duizenden vermisten na overstromingen Libische kust

De Libische balling Ghaith Shennib vertelde aan het Franse dagblad Le Figaro dat hij van familieleden in Derna hoorde hoe ze in hun gebouw in eerste instantie nog op de begane grond probeerden het water tegen te houden door simpelweg de deuren te sluiten. Uiteindelijk moesten ze naar de vierde etage vluchten voor ze veilig waren. „Op de vierde verdieping zagen ze dat het gebouw van de buren van twee etages helemaal was verdwenen”, aldus Shennib.

Weggeslagen

Een tweede reden is dat de ramp zich midden in de nacht van zondag op maandag voltrok. „Niemand was er op voorbereid”, zeggen bewoners in videofilmpjes. „We lagen te slapen toen de ramp ons trof. Het gebeurde heel snel, er was geen tijd om iets te doen.”

Chkiouat, minister van burgerluchtvaart in de regering van generaal Khalifa Haftar die de lakens uitdeelt in Oost-Libië, zegt dat grote delen van de stad helemaal zijn weggeslagen. Naar schatting dertigduizend mensen zijn dakloos geworden door de ramp.

Derna heeft onvoldoende capaciteit om alle lichamen van de doden in mortuaria op te slaan. Naburige plaatsen helpen daarom. Zo’n driehonderd stoffelijke overschotten werden overgebracht naar Tobruk, 170 kilometer verderop. Onder deze slachtoffers bevonden zich ook 84 Egyptenaren, van wie er zeventig afkomstig waren uit hetzelfde dorp in Egypte. Veel Egyptenaren verblijven in Libië omdat daar meer werk is.

Lees ook: ‘De oostelijke kustlijn van Libië bestaat haast niet meer’

Op de vierde verdieping zagen ze dat het gebouw van de buren van twee etages helemaal was verdwenen

Ghaith Shennib Libische balling

De hulpverlening verloopt moeizaam, omdat veel wegen zwaar zijn beschadigd of weggeslagen. De buurlanden Tunesië, Egypte en Algerije maar ook Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten hebben reddingsteams gestuurd. Ook de VS wil hulp geven. Maar het is niet eenvoudig om Derna te bereiken.

De labiele politieke situatie in Libië bemoeilijkt de hulpverlening. Libië heeft al sinds 2014 twee rivaliserende regeringen. De door de VN en de meeste landen erkende Regering van Nationale Eenheid in Tripoli heeft het westen van Libië grotendeels in handen, de regering van generaal Haftar het oosten. Van samenwerking tussen beide regeringen, die zich weinig bekommeren om het welzijn van hun burgers, is nauwelijks sprake. Wel delen ze de olie-inkomsten van het land.

Verwoesting in de Libische stad Derna op woensdag, na hevige overstromingen als gevolg van storm Daniel. Foto Esam Omran Al-Fetori / Reuters