Bosnië en Herzegovina is klaar voor toetredingsgesprekken met de Europese Unie, vindt de Europese Commissie. Deze dinsdag doet ze de aanbeveling die gesprekken te starten, die uiteindelijk kunnen leiden tot een EU-lidmaatschap van het Balkanland. Voor de gesprekken daadwerkelijk kunnen starten, moeten alle EU-landen daarmee nog wel akkoord gaan.
In een toespraak in het Europees Parlement benadrukte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dinsdag dat Bosnië „laat zien dat het kan voldoen aan de lidmaatschapscriteria en aan de ambitie van zijn burgers om deel uit te maken van onze familie”. Vooral het afgelopen jaar heeft het Balkanland volgens Von der Leyen „indrukwekkende stappen” gezet – onder meer in het „managen van migranten” en het in lijn brengen van zijn buitenlandpolitiek met die van de EU.
Om die reden zouden EU-landen de toetredingsgesprekken volgens de Commissie moeten starten. Vorig najaar vond Brussel al dat zulke gesprekken zouden moeten starten als Bosnië nog een paar maatregelen zou doorvoeren, nu is dat volgens de Commissie voldoende gebeurd. Dat advies komt niet als een verrassing: sinds de Russische invasie van Oekraïne staat uitbreiding in Brussel weer hoog op de agenda, in het besef van de geopolitieke noodzaak om de betrekkingen met landen ten oosten van de EU warm te houden.
Het leidde er vorig najaar al toe dat EU-landen het besluit namen toetredingsgesprekken te starten met Oekraïne en Moldavië. In de wachtkamer voor EU-lidmaatschap zitten verder Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië. Terwijl de gesprekken over toetreding lange tijd nauwelijks vooruitgang boekten, zit er sinds twee jaar weer schot in het proces.
Lees ook Na 26 jaar dreigt Bosnië uiteen te vallen
Toch blijft onzeker of EU-landen de aanbeveling van de Commissie over Bosnië en Herzegovina zullen overnemen. In verschillende landen, waaronder Nederland, leven grote zorgen over de fragiele politieke situatie in het land, onder meer door de groeiende animositeit tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Tot voor kort groeiden die zorgen alleen maar. Demissionair premier Mark Rutte (VVD) liet in januari nog weten dat het land er wat hem betreft nog niet klaar voor is.
Electorale risico’s
Daarbij komt dat er ook EU-landen zijn, waaronder Frankrijk, die het besluit over Bosnië en Herzegovina liever uitstellen tot na de EU-verkiezingen in juni. De steun voor uitbreiding is niet overal in de EU even groot, wat electorale risico’s oplevert. Bovendien zou er volgens sceptici in de drukke agenda van de komende maanden nauwelijks tijd zijn voor EU-leiders om een besluit over de gesprekken te nemen.
Lees ook Nieuwkomers zullen de Europese Unie opschudden
Daartegenover staan felle voorstanders van het openen van de gesprekken met Bosnië-Herzegovina: onder meer Oostenrijk en Kroatië. Die landen kijken onder meer door historische verhoudingen veel welwillender naar de Balkan, en vinden dat de EU de regio al te lang stiefmoederlijk behandelt. Hun is het al langer een doorn in het oog dat de EU wel heeft besloten gesprekken te openen met Oekraïne en Moldavië, maar de boot afhoudt bij Bosnië. Als het aan hen ligt, nemen EU-leiders al een positief besluit tijdens een topontmoeting in Brussel volgende week.
Als de EU besluit de gesprekken met Bosnië te beginnen, betekent dat sowieso niet dat lidmaatschap er snel komt. De toetredingsprocedure is omvangrijk en duurt naar schatting ten minste tien jaar. Dat die periode voor Bosnië en Herzegovina nog veel langer zou kunnen worden is gezien de blijvende zorgen over de politieke situatie erg waarschijnlijk.
