Het gesprek over dit toernooi verloopt anders, zo fout was de keus voor Qatar

Een beetje sneu wel: alle weerzin tegen een WK in Qatar, alle ophef over uitgebuite en gestorven stadionbouwers, alle onthullingen over de corruptie bij de toewijzing aan zo ongeveer de minst geschikte kandidaat, alle ontzetting ook over de homofobe en vrouwvijandige uitspraken van Khalid Salman, de officiële WK-ambassadeur van Qatar – dat alles is teruggebracht tot een piepklein ethisch dilemma voor thuis op de bank met de afstandsbediening.

Omdat de kritiek op dit WK lijkt te zijn afgeketst op een muur van politieke en economische belangen, vluchten we dus maar in een onmachtig protest. Een boycot maakte al vanaf het begin geen kans (‘als we niet gaan zijn we de enige!’). Met een pokerface weigerde het kabinet te zeggen dat onze koning niet zou gaan. Danny Ghosen holde wekenlang met vragen achter zwijgzame voetballers aan; overal werd hij zonder pardon buiten de deur gehouden. Geen van de critici lukte het, zo leek het, om ook maar een deuk in een pakje boter te slaan.

Maar het WK in Qatar gaat nu beginnen, de voetballers zullen voetballen en de sportjournalisten zijn gewoon massaal afgereisd. Het kabinet stuurde een onbekende minister van Sport, maar sluit nadrukkelijk in een later stadium de komst van de premier en koning niet uit.

Was het ooit anders, kun je je afvragen. Protesten tegen grootste sportevenementen op dubieuze plaatsen brengen de media altijd in beweging, heel even. Avond aan avond wordt erover gedebatteerd – en daarna hoor je er niets meer over. Terwijl de dominee oreert gaat de koopman intussen gewoon zijn gang. Alle ophef blijkt iedere keer weer precies dat, ophef – snacks voor columnisten.

En toch, en toch. Is er dit keer niet iets verschoven?

Franse ex-president met enkelband

De keus voor Qatar in 2010 is zo opzichtig corrupt geweest, zo aantoonbaar fout in alle opzichten, dat zelfs toenmalig baas van wereldvoetbalbond FIFA Sepp Blatter heeft moeten toegeven dat het een grove misser is. In een interview vorige week aan een Zwitserse krant vertelde Blatter dat het de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy is geweest, die via Michel Platini (toen baas van Europese voetbalbond UEFA) het WK aan Qatar heeft verkocht in ruil voor een royale aankoop van Franse gevechtsvliegtuigen. Zo cynisch tref je het zelden.

Van de toenmalige FIFA-bestuurders is het merendeel daarna in opspraak geraakt, aangeklaagd en veroordeeld wegens omkoping en corruptie. En Sarkozy: de eerste Franse ex-president met een enkelband.

Qatar was de keuze van een corrupte bende.

Er is meer: vorige maand nog bleek een ruime meerderheid van ondervraagde Nederlanders de keuze voor Qatar inderdaad een jammerlijke vergissing te vinden. De afkeer wordt opvallend breed gedeeld, het gaat niet om de kritiek van een klein groepje activisten in de media.

De koning kan zich gewoon niet in Qatar vertonen

Nergens hoorde je de afgelopen weken dan ook de dooddoener dat je sport en politiek gescheiden moet houden. Dat was hiervoor altijd het ideale excuus om ongegeneerd je oranje pruik op te zetten. In het geval van Qatar kun je daar niet mee aankomen. De keuze voor het onooglijke golfstaatje was zuiver politiek, het ging louter om geld, het WK werd gekocht. Rond het evenement zélf hangt de geur van corruptie en cynisme, de organisatie zelf heeft die doden op zijn geweten.

Er is nog meer: de onbeschaamd achterlijke praat van Khalid Salman over homo’s en vrouwen werpt een schril licht op de verlichte taal van de verbroedering door sport, gelijkheid voor iedereen, One Love, blablabla. Dat valt in deze giftige omgeving niet te verkopen. Paniekerig vraagt de FIFA de deelnemende bonden nu niet tegen de regels in protestgebaren te maken.

Men knijpt hem zichtbaar.

Overigens is deze Salman gierend hypocriet, zoals in zoveel ‘streng islamitische’ bling-bling-staatjes kun je in Qatar neuken met wie je wil, zolang je maar geld hebt. Maar als gehate minderheid kun je lhbti’ers genadeloos gebruiken als bliksemafleider.

Human Rights Watch maakte de afgelopen weken melding van verschillende incidenten gericht tegen homoseksuele mannen en trans personen. De geloofwaardigheid van de KNVB stond in Nederland al op het spel na hun haastig afgeblazen One Love-actie, omdat de aanvoerders van twee Eredivisieclubs weigerden de bijbehorende armband te dragen. In Qatar wordt die botsing van waarden verder op de spits gedreven. Hoe kun je het woord inclusiviteit nog in je mond nemen, als je in Qatar braaf je mond hebt gehouden?

Willem-Alexander

En dan is er nog de koning. Tijdens een persconferentie na het staatsbezoek aan Griekenland beet hij geïrriteerd van zich af toen hem zijn misstap in Sotsji werd ingewreven, waar hij tijdens de Olympische Winterspelen in 2014 vrolijk voor de camera proostte met Vladimir Poetin in het Holland Heineken Huis. „Die foto is van een tijd dat er niks aan de hand was tussen Nederland en Rusland.” Dat is natuurlijk niet waar, dat weet iedereen, er was toen al meer dan genoeg aan de hand. De koning had er naar verluidt bovendien persoonlijk op gestaan de Nederlandse sporters in Sotsji aan te moedigen, ongeacht of hij daar van premier Mark Rutte toestemming voor zou krijgen of niet.

Die foto heeft hem tot op heden achtervolgd. Zelfs hij zal nu wel beseffen dat zijn aanwezigheid in Qatar dodelijk zal uitpakken voor zijn tot dusver toch al niet bijster glansrijke koningschap. Wellicht gokt Rutte op een verblindende Oranjekoorts als Nederland in de finale belandt. Maar het lijkt me sterk dat dat veel uitmaakt. De koning kan zich gewoon niet in Qatar vertonen.

De foute keuze voor Qatar zou dus wel eens een blessing in disguise kunnen zijn. Ja, het WK gaat door, maar echt niemand kan om deze misser heen. De kritiek kan dit keer niet ‘ruttiaans’ worden gladgestreken zoals in Sotsji. Niemand kan meer volhouden dat sport niks met politiek te maken heeft. De koehandel van Blatter en Platini en hun handlangers pakt zo pijnlijk uit, dat men in de toekomst wel zal uitkijken – al is het maar voor de bühne. De voetbalbonden kunnen hun gelijkheidsevangelie niet geloofwaardig blijven prediken, wanneer ze er niet ook echt werk van gaan maken.

Ook wie de televisie wél aanzet, denk ik, zal daar in zijn hoofd mee bezig zijn. Er is wel degelijk iets verschoven.