Film ‘Soldaat van Oranje’ en webpagina’s XS4All op nieuwe Unesco-erfgoedlijst voor ‘wereldgeheugen’

Nederland krijgt een eigen werelderfgoedlijst van de Unesco voor documentair erfgoed: een Nederlandse tak van het Memory of the World-register. Daarop staan om te beginnen acht ‘uitzonderlijke’ archieven, werken en digitale bestanden met een ‘Nederlandse uitstraling’ die bijdragen aan het ‘geheugen van de wereld’. Het gaat onder meer om de film Soldaat van Oranje (1977), de eerste webpagina’s van de Nederlandse internetpionier XS4All en verschillende bibliotheken en archieven. Dat heeft de Unesco dinsdag bekend gemaakt.

Unesco, de cultureel-wetenschappelijke en educatieve organisatie van de Verenigde Naties heeft wereldwijd sinds 1992 al een internationale Memory of the World-lijst. „Daarmee willen we kwetsbare en bijzondere archieven en werken wereldwijd onder de aandacht te brengen, om ze goed te kunnen bewaren en toegankelijk te maken. Dat kan ook om hedendaagse en populair culturele documenten gaan”, zegt Tim de Haan van het Nederlands Unesco comité.

Op de internationale wereldgeheugenlijst staan al enkele Nederlandse documenten, zoals het dagboek van Anne Frank. Deze mondiale lijst voor documentair erfgoed bestaat naast de bekende Unesco werelderfgoedlijst van onvervangbare culturele en natuurlijke monumenten, waarop ook de Amsterdamse binnenstad staat.

Acht collecties en archieven

Nu is er dus daarnaast een apart Nederlands Memory of the World-register. Daarop staan acht Nederlandse bibliotheken, archieven en afzonderlijke werken. Het gaat om de collectie oudste oudfriese teksten in de Richthofen-kolleksje van Tresoar in Leeuwarden, de Delta Archieven van het Zeeuws Archief in onder meer Middelburg, de brieven- en dagboekencollectie uit de Tweede Wereldoorlog van het NIOD in Amsterdam, de film Soldaat van Oranje uit 1977 van producent Rob Houwer, de cartotheek van de Joodse Raad in het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam, de door zakenman Joost Ritman bijeengebrachte collectie filosofische en hermetische boeken van de Bibliotheca Philosophica Hermetica in onder meer de Embassy of the Free Mind in Amsterdam, de webcollectie van homepages van de Nederlandse internetpioniers van XS4ALL in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en de beeldcollectie Atlas van Stolk in de bibliotheek Rotterdam.

Deze instanties en archieven hebben zichzelf voor vermelding op dit nieuwe Unesco register aangemeld na een oproep van het Nederlands comité. Een werkgroep van erfgoedexperts heeft alle acht aanmelders in samenwerking met Unesco tot documentair werelderfgoed bestempeld. Ze mogen het logo van Unesco Memory of the World voeren. Er is geen geldbedrag aan plaatsing op deze lijst verbonden. Dat is evenmin het geval bij plaatsing op de Unesco werelderfgoedlijst voor onvervangbare culturele en natuurlijke monumenten.

Het is volgens Tim de Haan van Unesco de bedoeling dat de lijst gaat groeien. Eens in de twee jaar mogen nieuwe gegadigden zich aanmelden voor deze Nederlandse Unesco Memory of the World-lijst.