Explosie met doden in Pools grensgebied zet conflict met Moskou op scherp

Polen heeft geschokt maar voorzichtig gereageerd op een waarschijnlijk Russische raketexplosie die dinsdagmiddag twee mannen doodde in het oostelijke grensdorp Przewodów. Volgens de plaatselijke brandweer kwamen zij om het leven bij een ontploffing, mogelijk veroorzaakt door een afgezwaaid Russisch projectiel.

Volg de laatste ontwikkelingen rond de explosie in Polen in ons liveblog

Op sociale media werden foto’s van brokstukken en een omvergeblazen voertuig verspreid, maar of een Russische raket de oorzaak was kon nog niet worden bevestigd. Na crisisberaad van het Poolse kabinet zei een woordvoerder dat de kwestie wordt onderzocht en het land ondertussen in hogere staat van militaire paraatheid is gebracht.

Een aanval op één NAVO-land geldt als een aanval op alle, maar het is onwaarschijnlijk dat een per ongeluk in Polen terechtgekomen raket door bondgenoten wordt gezien als een aanval en een reden om militair te escaleren richting Rusland. Het is überhaupt nog onzeker of de raket van de Russen afkomstig was, en of deze op Pools grondgebied gericht was. Mogelijk is een dergelijke raket door de Oekraïense luchtafweer van richting veranderd of is het dodelijke projectiel zelf van de Oekraïense verdediging afkomstig.

Een andere theorie is dat Rusland de stroomverbinding tussen Polen en Oekraïne wilde beschadigen. De Amerikaanse president Joe Biden zei woensdagochtend bij de G20-top op Bali echter dat het „onwaarschijnlijk” is dat de raket is afgevuurd vanuit Rusland.

Artikel 4

De Poolse premier Mateusz Morawiecki houdt de mogelijkheid open dat het land artikel 4 van de NAVO inroept, omdat haar territoriale integriteit en veiligheid zijn geschonden, zei hij even na middernacht. Dit verplicht de bondgenoten slechts tot overleg, niet tot militair optreden.

De dodelijke explosie in Polen kwam op een dag dat Rusland acht steden in Oekraïne met raketten belaagde. Het is onbekend hoeveel slachtoffers daarbij vielen. In Kiev werden verschillende appartementencomplexen beschadigd en energievoorzieningen in onder andere Lviv en Charkov werden geraakt. Oekraïne maakte bekend dat het zeventig van de honderd raketten die op de vitale stroominfrastructuur werden afgevuurd wist te onderscheppen.

Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne is het oosten van Polen als kwetsbaar beschouwd. De Oekraïense stad Lviv is regelmatig doelwit van bombardementen en ligt maar 70 kilometer van de Poolse grens. Bovendien loopt het leeuwendeel aan westerse hulp, inclusief wapenleveranties, via het Poolse vliegveld in Rzeszów. Het projectiel kwam donderdag echter in een klein dorpje veel noordelijker terecht.

NAVO-bondgenoten hebben bezorgd gereageerd. De Baltische staten, die aanvallen op hun eigen grondgebied vrezen, veroordeelden de explosie direct fel. „Estland staat klaar om elke inch NAVO-grondgebied te verdedigen”, schreef het Estse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. De Letse minister van Buitenlandse Zaken sprak op Twitter zijn solidariteit richting Polen uit en noemde het „een zeer ernstige escalatie door het Kremlin”, waarbij „Rusland de volledige verantwoordelijkheid voor alle consequenties draagt”.

De Amerikaanse reactie was aanzienlijk voorzichtiger. Het ministerie van Buitenlandse Zaken vaardigde meteen een verklaring uit dat de berichten uit Polen „ongelooflijk zorgwekkend zijn”, maar voegde toe dat de VS niet uit zijn op escalatie.

Het Russische ministerie van Defensie ontkende dat een Russische raket Pools grondgebied geraakt zou kunnen hebben en noemde berichten daarover een „bewuste provocatie bedoeld om de situatie te laten escaleren”.

„Terreur is niet beperkt tot onze landsgrenzen”, reageerde de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in een videoboodschap. „Het is noodzakelijk om te handelen.”

Dit artikel is meerdere malen geactualiseerd. Voor het laatst op 16 november 2022 om 04.30 uur met het nieuws dat Biden zegt dat het „onwaarschijnlijk” is dat de raket is afgevuurd vanuit Rusland