Biden: nieuwe Koude Oorlog tussen VS en China is niet onvermijdelijk

Het is niet onvermijdelijk dat de wereld in een nieuwe Koude Oorlog verzeild raakt, zei de Amerikaanse president Joe Biden maandag na een ontmoeting met zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping. Maar het is volgens Biden ook niet een en al harmonie tussen China en de Verenigde Staten. „We begrijpen elkaar”, zei hij. „Maar het is niet ‘kumbaya’.”

Drie uur duurde de ontmoeting tussen de twee leiders op Bali. Xi was direct en duidelijk, aldus Biden. De Chinese president was „zoals hij altijd al was – direct en recht door zee.” Biden zei dat hij onderstreept had dat de VS bereid zijn tot harde concurrentie, maar niet uit zijn op een conflict.

Volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua maakte Xi duidelijk dat de huidige staat van betrekkingen tussen de twee landen niet in hun belang is en ook niet is wat de internationale gemeenschap verwacht. De twee hebben een „historische verantwoordelijkheid” om een in nieuw tijdperk te zorgen voor harmonieuze betrekkingen.

De relatie is moeilijk. Economische concurrentie, spanningen rond Taiwan en onenigheid over Poetins oorlog trekken een wissel op de verhoudingen. Op het wereldtoneel zijn de twee landen elkaars grootste concurrenten. De VS hebben er moeite mee dat China als moderne supermacht in enkele jaren tijd langszij gekomen is. Onder president Trump werd concurrentie met China verheven tot de kern van het buitenlands beleid en dat is onder Biden niet veranderd.

Thuis hebben de twee leiders politiek de wind in de rug. Xi Jinping is net herbenoemd als secretaris-generaal van de Communistische Partij voor een periode van vijf jaar. Biden arriveerde in Azië in de wetenschap dat de Republikeinen na de Congresverkiezingen van vorige week in de verdediging zitten.

Spanningen rond Taiwan

Biden was er aan gelegen de spanningen rond Taiwan te verminderen. Volgens hem staat China niet op het punt het eiland in te lijven. En hij onderstreepte dat het Amerikaanse beleid ten aanzien van Taiwan niet is gewijzigd. Tegelijk waarschuwde hij China uitdrukkelijk Taiwan niet aan te vallen.

Taiwan ziet zichzelf als zelfstandige staat, maar Beijing ziet het als een onderdeel van China dat vroeg of laat met het moederland herenigd zal worden. De VS erkennen Taiwan formeel niet, maar behandelen het wel als zelfstandig land. Washington liet altijd bewust in het midden wat het zou doen mocht China Taiwan overmeesteren. Biden zei een paar keer hardop dat de VS Taiwan dan zouden verdedigen, waarop het Witte Huis hem dan weer corrigeerde.

China zei na afloop van de ontmoeting dat Taiwan „de eerst rode lijn” is in de verhoudingen tussen China en de VS, een rode lijn die de VS niet mogen overschrijden. Taiwan is een interne aangelegenheid, maakte Xi duidelijk.

De bijeenkomst leverde dus geen grote doorbraken op. Maar elke kant kreeg iets. Biden kreeg de garantie dat China op een aantal punten verder wil praten en Xi kreeg van Biden gedaan dat hij het traditionele Taiwan-beleid van de VS herhaalde. Biden deed Xi bovendien het plezier hem in diens hotel op te zoeken.

China zei dat Taiwan „de eerste rode lijn” is die de VS niet mogen overschrijden

De twee spraken elkaar op Bali aan de vooravond van een bijeenkomst van de leiders van de twintig belangrijkste economiën, de G20. Bovenaan de agenda staat Vladimir Poetin en zijn oorlog in Oekraïne. Eind vorige week maakte het Kremlin bekend dat Poetin niet zal aanschuiven, wat in het Westen onmiddellijk werd geduid als een teken van isolement. In plaats van Poetin zou minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov Rusland vertegenwoordigen.

Lees ook: Indonesië zoekt balans tussen geopolitieke rol en economische ontwikkeling

Maandag zou Lavrov met hartklachten in een Indonesisch ziekenhuis zijn geweest, aldus persbureau AP, maar volgens Rusland is er niets aan de hand. Er verscheen een filmpje waarop te zien is hoe Lavrov in korte broek en gehuld in een T-shirt van de Amerikaanse kunstenaar Jean-Michel Basquiat op een terras zit te werken. Volgens een Indonesische bestuurder was hij wél in een ziekenhuis.

De openingssessie van de G20 zal geheel in het teken staan van Oekraïne en dat is dan ook meteen de grootste kluif. Het Westen wil een harde veroordeling van Rusland. Een groot aantal gesprekspartners – denk India, Zuid-Afrika – ging keiharde confrontaties met Rusland tot nu toe uit de weg, maar is ongelukkig over de oorlog en heeft last van de economische neergang en de voedselschaarste die er het gevolg van is.

Gastheer Widodo wil het liefst dat ‘zijn’ G20 een groepsfoto én een unanieme slotverklaring oplevert. Westerse landen willen liever niet met Lavrov op de foto en willen geen slappe tekst over Oekraïne. De slotverklaring is doorgaans het meest tastbare resultaat van toppen als deze.