Er is voorzichtige hoop, maar de meeste klimaatprognoses blijven verontrustend

Hoeveel verder laat de mens de aarde nog opwarmen? Deze week verschenen er, niet geheel toevallig, diverse rapporten over, met uiteenlopende prognoses en scenario’s. De meeste waren verontrustend, maar er klonk ook iets van voorzichtige hoop.

De rode lijn: er is al het nodige in gang gezet om klimaatverandering af te remmen, maar het is nog lang niet genoeg om de afspraken te halen uit het Klimaatakkoord van Parijs. Het doel is om de opwarming te beperken tot maximaal 2°C, en te streven naar 1,5°C – de aarde is sinds de Industriële Revolutie gemiddeld al 1,1°C opgewarmd.

Het moment van verschijnen van al die rapporten is niet willekeurig. Van 6 tot 18 november vindt in het Egyptische Sharm-el-Sheikh de zevenentwintigste klimaattop (COP27) van de Verenigde Naties plaats. De nu verschijnende rapporten voeren de druk op regeringsleiders op om meer te doen.

Om het doel van 1,5°C te halen moet de uitstoot van broeikasgassen, zoals koolstofdioxide en methaan, rond 2050 zijn teruggebracht tot nul. Een gigantische opgave. Maar vooralsnog stijgt die uitstoot alleen maar. Ook in 2021 gebeurde dat weer, zo meldde de World Meteorological Organization deze woensdag. De concentratie methaan in de lucht steeg zelfs meer dan in enig ander jaar sinds het begin van de metingen veertig jaar geleden. De oorzaak is nog niet duidelijk.

De vraag is of er landen zijn die op de COP27 striktere doelen aankondigen

UNEP, het milieubureau van de VN, concludeerde dat „er geen geloofwaardig pad” is om het doel van 1,5°C nog te halen. In zijn laatste Emissions Gap Report schetst het bureau het gat tussen het huidige klimaatbeleid, de doelen die landen hebben vastgelegd in hun ‘nationale bijdragen’ (de Nationally Determined Contributions, NDC’s) en de VN-doelen van respectievelijk 1,5 en 2°C. Het vooruitzicht is al een stuk verbeterd sinds 2015. Toen was er nog sprake van een desastreuze opwarming van misschien wel 4°C aan het eind van deze eeuw. Door beleid is die prognose inmiddels teruggebracht naar zo’n 2,8°C. Maar dat is nog steeds een voorbode van veel meer en heftigere hittegolven, droogtes, hoosbuien, overstromingen, menselijke slachtoffers en grote economische schade. Als daarnaast ook alle huidige NDC’s worden omgezet in beleid, zakt dat cijfer naar 2,4 tot 2,6.

Teleurstelling

UNEP had gehoopt dat landen na de top een jaar geleden in Glasgow nieuwe NDC’s met striktere doelen zouden afkondigen. Dat is nauwelijks gebeurd. De teleurstelling druipt van het rapport.

Dezelfde teleurstelling stijgt ook op uit het rapport State of Climate Action 2022, opgesteld door zeven organisaties, waaronder Climate Action Tracker en het World Resources Institute. Ook dat rapport brengt het gat in kaart tussen de Parijs-doelen en wat landen doen, maar dan uitgesplitst naar sectoren als elektriciteitsopwekking, gebouwen, transport, industrie, voedsel en landbouw. Geen enkele sector ligt op koers. Sommige sectoren gaan in de goede richting in „een veelbelovend, maar onvoldoende” tempo – zoals de opwekking van groene stroom, en de verkoop van elektrische auto’s. Andere sectoren zitten „een stuk onder” het vereiste tempo en sommige sectoren gaan zelfs helemaal in de verkeerde richting.

Het voorzichtig positieve nieuws kwam van het Internationaal Energieagentschap (IEA). De Russische invasie in Oekraïne vormt een kantelpunt op de energiemarkt, zo schrijft het IEA in zijn World Energy Outlook 2022. Landen die Russische olie of gas importeerden, bouwen in reactie op de invasie hun aandeel kernenergie of wind- en zonnestroom versneld uit. Het IEA presenteert nu voor het eerst een scenario, gebaseerd op staand beleid, waarin de wereldwijde vraag naar olie, kolen en gas piekt en dan afneemt. Het gebruik van kolen zal de komende jaren al teruglopen, dat van aardgas bereikt aan het eind van dit decennium zijn hoogtepunt, en dat van aardolie ergens halverwege de jaren dertig, schat het IEA in. Toch komt ook het agentschap tot de conclusie dat deze ontwikkeling ruim onvoldoende is om de Parijs-doelen te halen. Het komt uit op een opwarming van circa 2,5°C aan het eind van deze eeuw.

De vraag is of er landen zijn die op de komende klimaattop in Sharm-el-Sheikh striktere doelen aankondigen. Het onderwerp staat niet hoog op de agenda voor deze bijeenkomst. Wel zal het onder andere gaan over financiering: hoeveel zijn de ontwikkelde landen, die het klimaatprobleem hebben veroorzaakt, bereid te betalen aan armere landen om zich aan de opwarming aan te passen. Afgelopen oktober speelde de kwestie al op, toen Pakistan tegemoetkoming eiste van het Westen voor de naar schatting 40 miljard dollar schade die het land heeft geleden door de overstromingen.