„Staan de vaatwasser en de droger al aan?” Het zal een vraag zijn die in veel Nederlandse huishoudens gesteld wordt, vlak voordat ’s avonds het licht uitgaat. Voor nieuwe klanten van energieleverancier Greenchoice zal het wellicht even wennen worden. Wie zonnepanelen heeft en na 1 april een contract afsluit, zal zien dat het dal- en normaaltarief zijn omgedraaid: het wordt goedkoper om overdag de vaatwasser aan te zetten of de autobatterij op te laden – als de zon schijnt en zonnepanelen voor extra stroom zorgen.
Greenchoice zegt de tariefwijziging door te voeren omdat het zijn klanten wil aanmoedigen groene energie te gebruiken op momenten waarop die in overvloed aanwezig is. Overdag dus. „Vooral in de zomer heeft dat een positief effect. We vinden het belangrijk dat een maatschappelijke discussie hierover op gang komt. Door nu het verbruik overdag goedkoper te maken dan in de daluren hopen we hiermee een start te maken”, aldus een woordvoerder.
Sinds de jaren zestig bieden energieleveranciers ’s avonds en in het weekend voordeliger stroomtarieven aan. Dit daltarief werd geïntroduceerd omdat de stroomvraag door de snelle opkomst van elektrische huishoudelijke producten overdag veel groter werd dan ’s nachts. Om de pieken en dalen wat kleiner te maken, werden consumenten met een lager daltarief verleid om sommige apparaten ’s nachts te gaan gebruiken.
Europees koploper in zonnepanelen
Dit ging lang goed, tot de energietransitie van de afgelopen jaren de balans in vraag en aanbod van energie door elkaar gooide. Het Nederlandse stroomnet kan de explosieve groei van groene stroom niet bijbenen. Nederland is dan ook nog eens Europees koploper, met 3,5 zonnepanelen per hoofd van de bevolking. Door de populaire salderingsregeling veranderden de daken van Nederlandse rijtjeswoningen in kleine energiecentrales.
Op een zonnige dag verbruiken de eigenaren van zonnepanelen slechts 20 tot 30 procent van de door hen opgewekte stroom zelf, en leveren de rest terug aan het net. De salderingsregeling zorgt ervoor dat mensen die elektriciteit hebben opgewekt die elektriciteit terug kunnen geven aan het net, en die hoeveelheid stroom op een later moment gratis kunnen gebruiken.
Lees ook Kan salderen de energietransitie nog wel verder helpen?
Het gevolg: een overbelast stroomnet waarbij op sommige momenten overdag een nultarief heerst of de prijs zelfs negatief wordt. ’s Nachts, als de zon niet schijnt, moeten de elektriciteitscentrales wel de stroomvraag van al die drogers en wasmachines compenseren. Dit jaagt de energieleveranciers op kosten. Zij moeten aan netbeheerders een vergoeding betalen voor stroom die wordt teruggeleverd, om overbelasting van het net zo veel mogelijk te voorkomen.
Voor veel consumenten met een eigen huis is de salderingsregeling immens populair. De Eerste Kamer blokkeerde eerder deze maand het voorstel van demissionair minister Rob Jetten (Energie, D66) om de regeling af te bouwen – tot teleurstelling van de energieleveranciers. „Het kost ons steeds meer moeite om vraag en aanbod van energie op elkaar af te stemmen”, zo zegt een woordvoerder van Vattenfall. En nu de salderingsregeling in stand blijft, zal dat ook niet minder worden. „Zolang klanten kunnen salderen zal dit probleem naar de toekomst toe alleen maar toenemen, omdat het aantal zonnepanelen zal toenemen.”
‘Eerlijker verdelen
De extra kosten komen door de bezitters van zonnepanelen, maar moeten door alle klanten worden opgebracht. Ook door degenen die geen zonnepanelen hebben. „Die dragen nu disproportioneel bij om die kosten te dekken”, zegt een woordvoerder van Essent. „We zouden die oplopende kosten graag eerlijker verdelen onder onze klanten zodat de tarieven van alle klanten omlaag kunnen.”
Er zijn voor energiebedrijven meerdere opties om de kosten beter te verdelen over de klanten. Zo rekenen de maatschappijen Vrijopnaam, Budget Energie en Vandebron terugleverkosten aan klanten met zonnepanelen die van de salderingsregeling gebruik maken. Ook is het mogelijk om een tarief per zonnepaneel te rekenen. Greenchoice zegt hier nu niet voor te hebben gekozen, maar laat de mogelijkheid open om dit in de toekomst alsnog te doen.
Lees ook Hoe de elektrische auto het vastgelopen stroomnet kan redden. En je portemonnee
Naast Greenchoice kijken ook de andere grote energieleveranciers naar dit soort maatregelen. Zo werkt Essent aan een manier om de terugleverkosten beter te verdelen. Ook bij Vattenfall liggen „alle opties op tafel”, zo zegt een woordvoerder. Klanten van Eneco kunnen in de nabije toekomst een informatiebrief op de mat verwachten. Eneco liet toen het afschaffen van de salderingsregeling in de Eerste Kamer strandde al weten dat het ging werken aan het eerlijker verdelen van de kosten voor klanten. Een woordvoerder van de grootste energieleverancier van Nederland wil niet kwijt wanneer de maatregel bekend wordt en wat hij in gaat houden.
Dat het doel van Greenchoice in hoge mate symbolisch is, blijkt wel uit het minieme verschil op de elektriciteitsrekening. Volgens de nieuwe tarieven komen het dal- en normaaltarief dichter bij elkaar. Waar het eerst 4 cent per kilowattuur goedkoper was om ’s nachts de droger aan te zetten, wordt dat prijsverschil nu 1 cent. Wie geen kermisattractie in de achtertuin heeft staan, zal met gedragsverandering hooguit enkele euro’s per maand goedkoper uit zijn.
