Op haar zeventiende krijgt Merel ernstige menstruatieklachten. Onderzoeken bij de huisarts, gynaecoloog, maag-darm-leverarts en psycholoog leveren niets op. Ze leeft door met haar klachten. Elf jaar later belandt Merel twee keer in korte tijd op de spoedeisende hulp met een grote ontsteking in haar buikholte. Een kijkoperatie wijst uit dat ze endometriose heeft, een aandoening aan het baarmoederslijmvlies die hevige pijnklachten en zelfs onvruchtbaarheid kan veroorzaken.
Endometriose is een ‘vrouwspecifieke’ aandoening. En dat soort aandoeningen worden te vaak gemist, verkeerd behandeld of te laat gediagnosticeerd, volgens donderdag gepubliceerd onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam, in opdracht van non-profitorganisatie Women Inc. De casus van Merel komt uit dat onderzoek. Was Merel op haar zeventiende direct juist gediagnosticeerd en behandeld, had dat 145.000 euro aan onnodige zorgkosten én kosten voor werkverzuim kunnen besparen, berekenden de onderzoekers.
Lees ook De sportvrouw komt er bekaaid af in het wetenschappelijk onderzoek
In totaal zou betere herkenning, diagnose en behandeling van bepaalde vrouwspecifieke klachten een kostenbesparing van minstens 7,6 miljard euro kunnen opleveren, is de conclusie. De aandoeningen die werden onderzocht zijn overgangsklachten, endometriose, veelvoorkomende psychische aandoeningen en hart- en vaatziekten bij vrouwen in Nederland. De besparing van 7,6 miljard euro is vooral te danken aan de baten van minder ziekteverzuim door deze klachten, minus de investeringskosten voor het beter diagnosticeren en behandelen van aandoeningen. De onderzoekers baseerden zich op cijfers van onder meer het RIVM , het CBS en het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg.
Het kan bijvoorbeeld „enorm veel kosten besparen” als alle vrouwen met klachten gerelateerd aan de overgang door een gynaecoloog behandeld zouden worden, zegt Judith Bosman, een van de onderzoekers. Dat had de 48-jarige Mirjam die last kreeg van griepklachten, haar gehoor en haar zicht – een andere casus uit het onderzoek – een hoop doktersbezoeken kunnen besparen. Zij bezocht de huisarts, neuroloog, psycholoog en kno-arts zonder resultaat. Op haar 56ste valt ze uit op het werk en vindt ze een gynaecoloog van wie ze hormoontherapie krijgt voor wat overgangsklachten blijken te zijn. Na zes maanden is ze volledig hersteld. Onnodige kosten volgens de onderzoekers: 125.000 euro.
Lees ook ‘17 procent van vrouwen met overgangsklachten krijgt burn-out door combinatie met werk’
De berekende kostenbesparing van 7,6 miljard is volgens Amrah Schotanus, ook een van de onderzoekers, nog een „grove onderschatting”. De zorgkosten die vrouwen maken vóórdat ze de juiste diagnose en behandeling krijgen, zijn lastig te kwantificeren. Diagnoses worden wel geregistreerd, maar voortrajecten lang niet altijd. Schotanus: „Als de diagnose endometriose wordt geregistreerd, staat daar niet bij dat iemand ook naar pijnklinieken en maag-darm-leverartsen is geweest en bloedonderzoek heeft laten doen. Maar wij weten van bijvoorbeeld gynaecologen en cardiologen dat dat vaak wel zo is.” De diagnose endometriose wordt gemiddeld pas zeven tot tien jaar na de eerste klachten gesteld. Bosman: „Daar zit een wereld van verborgen leed én kosten achter.”
Vroegtijdig overlijden
Bij een van de andere onderzochte aandoeningen, hart- en vaatziekten, speelt nog een derde factor die geld kost: verloren arbeidsjaren vanwege vroegtijdig overlijden. Voor Nederlandse vrouwen zou dat neerkomen op 810 miljoen euro aan productiviteitsverlies. Dat komt voor een deel doordat hart- en vaatziekten bij vrouwen minder snel herkend worden dan bij mannen, maar ook door ongelijkheden in de behandeling, zegt Bosman. „Eerdere studies naar hart- en vaatziekten laten zien dat vrouwen veel minder intensief behandeld worden dan mannen.”
onderzoekerAmrah Schotanus Ik vind het heel belangrijk dat vrouwen weten dat er soms iets aan te doen is, dat vrouwenklachten er niet ‘zomaar bij horen’
De oorzaak van dergelijke ongelijkheden, zegt Schotanus, is dat de beschikbare kennis vaak gebaseerd is op het mannenlichaam. „Vrouwen werden bijvoorbeeld door hormoonschommelingen vaker uitgesloten van onderzoek. Een mannenlichaam werd als stabieler gezien. Het resultaat is dat we te weinig weten over gezondheid bij vrouwen.”
Het onderzoek is economisch ingestoken, maar de berekening is „ter ondersteuning van een bredere boodschap”, zegt Schotanus. Die boodschap: het taboe op vrouwspecifieke aandoeningen moet worden doorbroken. „Ik heb persoonlijk van dit onderzoek geleerd hoe ik bepaalde aandoeningen kan bestrijden, mocht ik ze oplopen. Dat vind ik heel belangrijk: dat vrouwen weten dat er soms iets aan te doen is, en vrouwenklachten er niet ‘zomaar bij horen’. Daar zijn we veel te lang van uitgegaan.”
