Treinreizigers staat over een negen maanden nog steeds een forse tariefsverhoging te wachten. Dat bleek woensdag na een debat in de Tweede Kamer over het spoor. Op 1 januari 2025 wil NS de prijs van treinkaartjes en abonnementen verhogen, met meer dan 10 procent.
Het spoorbedrijf wil de hogere kosten voor personeel, materieel en energie plus een correctie voor inflatie verhalen op de reizigers. Dat mag NS doen conform afspraken met zijn opdrachtgever, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Lees ook Na corona kwamen reizigers nooit meer in dezelfde getale terug. Dus ziet NS geen alternatief: kaartjes worden duurder
Alle fracties in de Kamer spraken zich woensdagmiddag uit tegen duurdere kaartjes en voor een betaalbaar openbaar vervoer. Maar veel concrete steun uit Den Haag krijgen treinreizigers voorlopig niet.
„Ik heb geen middelen in mijn begroting om de prijsstijging ongedaan te maken”, zei staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat, CDA) woensdag in de Kamer. Zij stelde dat ze alleen nog het hoognodige kan financieren. „Bovendien vind ik het niet passend voor een demissionair kabinet om hierover een besluit te nemen.”
Een voorstel van GroenLinks-PvdA om NS te compenseren voor de hogere kosten lijkt geen meerderheid te krijgen. VVD en PVV zijn tegen een subsidie voor NS. Volgens Kamerlid Hester Veltman (VVD) „beledigt NS de treinreizigers” door de slechte dienstverlening van het afgelopen jaar. Met name in het najaar reden relatief veel treinen niet of niet op tijd.
‘Eerst betere diensten leveren’
Kamerlid Hidde Heutink (PVV) noemde de wens van NS voor 120 miljoen euro „absurd”. Hij vond dat „een dreigement”. „Laat NS eerst maar eens betere diensten leveren.”
Ook NSC twijfelt of een nieuwe subsidie voor NS de beste oplossing is om de betaalbaarheid van het ov te verbeteren. „Een vraag om 120 miljoen is te gemakkelijk”, aldus Olger van Dijk (NSC). Hij vindt dat het spoorbedrijf meer moet snijden in de kosten.
Dat doet NS al: sinds 2020 loopt er een reorganisatie die tot en met 2027 1,4 miljard euro aan kosten moet besparen. Van 2025 tot en met 2027 wordt nog eens 90 miljoen bezuinigd, met name op de kosten van kantoorpersoneel. Staatssecretaris Heijnen zei dat het ministerie het afgelopen jaar de bedrijfsvoering van NS heeft laten doorlichten – als onderdeel van het toekennen van het nieuwe vervoerscontract aan NS. De staatssecretaris suggereerde dat er weinig meer te bezuinigen valt op NS.
Kamerlid Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) stelt dat „alles waar NS nu extra op moet bezuinigen ten koste gaat van de reizigers”. Hij wil dat het kabinet in de Voorjaarsnota of in de Miljoenennota 120 miljoen euro vindt om de tariefsverhoging teniet te doen.
Lees ook Kamer vraagt NS en ProRail: waarom gaat er zoveel mis?
Volgens de ChristenUnie hangt de automobilist een zelfde kostenverhoging boven het hoofd als de treinreiziger. Niet alleen de tariefsverhoging in de trein is uitgesteld tot 1 januari 2025, die termijn geldt ook voor de accijnsverlaging op fossiele brandstoffen.
Tot 31 december geldt een lagere accijns op bezine, diesel en lpg. Het kabinet wil burgers tegemoetkomen in de hoge brandstofkosten. Daarnaast kreeg de accijns in 2024 geen inflatiecorrectie. Daarom blijven de accijnstarieven hetzelfde als in 2023.
Kamerlid Pieter Grinwis (CU) verwacht nu een kostenstijging van pakweg 10 procent voor automobilisten als de accijnsverlaging niet wordt verlengd. Grinwis vroeg zich woensdag in de Kamer hardop af of de VVD de automobilist wel zou steunen, terwijl de partij de treinreiziger nu niet helpt.
