Mario Jorge Lobo Zagallo, geboren op 9 augustus 1931, is vrijdag overleden. Als speler, een zogenoemde ‘hangende linksbuiten’, kreeg hij de bijnaam ‘de kleine mier’ (formiguinha), wegens zijn tactische vaardigheid, zijn snelheid en omdat hij als aanvaller meehielp op het middenveld, wat zeldzaam was in de tijd dat hij voetbalde. Zagallo was een van de bescheiden sterren van het wereldkampioenschapselftal van 1958 en van 1962. Tweemaal werd de kleine, donkerblonde buitenspeler wereldkampioen. Maar hij wordt in Brazilië vooral herinnerd als de coach die in 1970 en in 1994 (als assistent) het nationale elftal van zijn land wereldkampioen maakte.
Zagallo was geen bijzondere speler, zoals Pelé, Garrincha en Didi dat waren in de elftallen waarin hij speelde. Hij zag het spel en bediende de echte sterren van mooie en directe passes. Vijf weken voor het WK van 1958 maakte hij zijn debuut, omdat Pepe (de behendige linksbuiten van FC Santos) geblesseerd was geraakt. Door twee doelpunten op het WK tegen Paraguay, schoot hij zich in het basiselftal van de Brazilianen. In de finale tegen gastland Zweden zorgde hij voor de vierde treffer en bediende hij Pelé (17 jaar) bij het vijfde doelpunt. Na het vierde doelpunt barstte hij in tranen uit. Dat was ongekend voor de doorgaans stoïcijns voetballende Brazilianen. Alleen Pelé toonde zijn emoties, zeker nadat Brazilië voor de eerste keer wereldkampioen was geworden.
Zagallo scoorde weinig in het Braziliaanse elftal. In 33 interlands maakte hij vijf treffers. Hij was meer de ijverige, snelle en tactische speler. Dat was al zo bij zijn clubs Flamengo (acht seizoenen) en Botafogo (zeven). Vaak is beweerd dat iedereen coach had kunnen zijn van het prachtige elftal dat in 1970 in Mexico de wereldtitel won. Maar door Rivelino en Gerson samen op te stellen, verdiende hij de eer en mede daardoor droegen de spelers hem na de finale tegen Italië (4-1) op de schouders rond het Aztekenstadion in Mexico-Stad.
De avontuurlijke spelers van Brazilië die in 1958, 1962 en 1970 uitblonken en de wereldtitel wonnen, maakten alom indruk. Op het WK van 1974 in Duitsland speelde het Nederlands elftal tegen Brazilië. Dat werd een deceptie. Zelden werd zo hard en ruw gespeeld – door beiden elftallen. Zagallo, die toen coach was van de Brazilianen, werd verweten dat hij zijn elftal te defensief liet spelen. Mede daardoor won Oranje, zo werd beweerd in Brazilië.
WK 1994
Zagallo werd in 1976 bondscoach van Koeweit en leidde de Verenigde Arabische Emiraten naar het WK van 1990. In Brazilië werd begin jaren negentig Carlos Alberto Parreira bondscoach. Zagallo was zijn assistent toen Brazilië in 1994 in de Verenigde Staten wereldkampioen werd. Na het vertrek van Parreira werd Zagallo bondscoach.
De Brazilianen haalden bij het WK in 1998 de finale. Maar voor de eerste keer in vijf pogingen zou Brazilië verliezen, van gastland Frankrijk (0-3). De finale in Parijs zal herinnerd worden als de wedstrijd waarin de Braziliaanse spits Ronaldo als een zombie ronddoolde. Zagallo had hem ondanks een ‘toeval’ voor de wedstrijd opgesteld – opstellingen waren al op perstribune uitgedeeld. Rechtszaken over wat Ronaldo ‘werkelijk’ was overkomen, leidden niet tot een uitspraak. Zagallo trok zijn conclusie en nam ontslag. Hij was toen 66 jaar.
In Brazilië, het land waar het volk niet zonder voetbal kan, wordt Zagallo als een legende beschouwd. Vooral door de wereldtitels die hij als speler en als coach binnenhaalde. Mario Zagallo was een bescheiden man, maar als hij in beeld kwam, zag iedereen dat hij slim was en het spel goed doorzag. Hij liet Pelé (onmiskenbaar de grootste voeballer ter wereld) schitteren, geloofde in Rivelino, Gerson, Garrincha, Didi en Tostao. Hij scoorde zelden, maar voorzag zijn mede-aanvallers van niet te missen mogelijkheden. Hij was een tacticus, zoals de Brazilianen die nog vaak missen.
De laatste jaren werd Zagallo door ziekten geplaagd. Vooral zijn hart speelde regelmatig op. In 2001 stopte hij als trainer van Flamengo, hij kon het allemaal niet meer aan. Mario Zagallo werd 92 jaar en staat in Brazilië te boek als een ‘geweldenaar’ (um uomem violento).
