Toevallig zag ik dat Cyprus Syrische vluchtelingen naar Syrië wil terugsturen, en dat bracht me op het pad van asielzoekers die, als het aan een toenemend aantal regeringen dan wel politieke partijen en wensdenkers ligt, naar Afrika worden verscheept. Rwanda wordt vaak genoemd. Uit de goedheid van hun harten natuurlijk, om mensensmokkelaars de wind uit de zeilen te halen en vluchtelingen een gevaarlijke tocht naar een veiliger bestaan te besparen. Ja, ook om niet te blijven zitten met uitgeprocedeerde asielzoekers en om dergelijke gelukszoekers te ontmoedigen. Maar wie daar aan het Afrikaanse loket wordt goedgekeurd, die mag komen.
Dat ligt een beetje anders met Israëlische ministers en gelijkgezinden die, ook uit humanitaire overwegingen, zeggen ze, „vrijwillige migratie” van Palestijnen uit de Gazastrook voorstaan. ‘Anders’ in de zin dat eenmaal weg, ze niet terug zullen mogen. Als de oorlog ooit eindigt, zal immers de Gazastrook zo goed als onbewoonbaar zijn, is het argument. Minister van Informatie Gila Gamliel (Likud) legde eerder deze maand uit: „Er zal geen werk zijn en 60 procent van Gaza’s landbouwgrond zal veiligheidsbufferzone worden.”
Wie de Israëlische oorlog tegen Hamas volgt, weet dat er inderdaad heel weinig overblijft van woningen en infrastructuur, al dan niet met „vrijwillige migratie” als welkome bijvangst. De Hebreeuwse zuster van The Times of Israel meldde recentelijk dat er contacten waren met Congo over „vrijwillige migratieplannen”; de Israëlische nieuwszender i24News noemde ook Tsjaad en Rwanda. Israël ontkent officieel dergelijke contacten, en van de internationale gemeenschap mag dat ook niet. Maar „vrijwillige migratie” van de Gazanen is onofficieel wel degelijk aan de orde.
Wat ook niet mag maar toch wel is besproken in Duitsland: de deportatie van miljoenen mensen van niet-Duitse afkomst, onder wie asielzoekers, „niet-geassimileerde burgers” en zelfs mensen die vluchtelingen helpen (iemand als ik bijvoorbeeld die taalles geeft). Ook naar Afrika, in dit geval Noord-Afrika. Het was een scoop van onderzoekssite Correctiv, dat politici van de extreem-rechtse AfD, neonazi’s én twee leden van de centrum-rechtse CDU daarover van gedachten hadden gewisseld. Volgens Correctiv was er twijfel aan de uitvoerbaarheid, niet aan de wenselijkheid. En ik voeg eraan toe dat de AfD net als de PVV hier snel aan populariteit wint.
Ik wil niet zeggen dat de innige wens van de Britse Conservatieve regering om asielzoekers naar Rwanda te verschepen, die wordt gedeeld door een ruime meerderheid in het Nederlandse parlement en de Deense regering, hiermee te vergelijken is. Nee zeg! Hoewel; Iraanse of Afghaanse vluchtelingen naar een Ter Apel midden in Afrika sturen, dat is evengoed een uitdrukking van een steeds guurder klimaat ten aanzien van vluchtelingen en andere migranten. Rwanda zelf vindt het overigens een prima idee. De Rwandese president, Paul Kagame, in 2017 herkozen met 99 procent van de stemmen, heeft over de Britse plannen gezegd dat dit „een probleem is dat moet worden opgelost, en Rwanda staat klaar om te helpen”, tegen een prettige financiële tegemoetkoming.
Terug naar Cyprus. Syrië is geen Afrika, maar het veilig verklaren van Syrië komt uit datzelfde gure klimaat voort. Syrië is niet veilig. In het regeringsdeel van Syrië, en daarheen wil Cyprus zijn Syriërs terugsturen, blijven de burgers doelwit van willekeurige arrestatie, foltering, ontvoering en afpersing, aldus Human Rights Watch in zijn World Report 2024.
Asielzoekers vormen maar een fractie van het aantal migranten dat in beweging is en waarover informateur Ronald Plasterk met regeringspartijen-in-spe in conclaaf is. Hier in Nederland ruwweg zo’n 11 procent. Naar Afrika mag ook al niet van de EU-regels. Ik ben benieuwd wat er voor onvriendelijk alternatief uit de bus komt.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.
