‘Geen idee of en hoe we dit ooit weer kunnen opbouwen’

We moeten eerst zorgen dat mensen te eten hebben

Joelia Dorosjenko ambtenaar gemeente Ivanivka

Lees ook over de conferentie rond wederopbouw in Lugano: ‘Hulp komt pas na een verzoek van Oekraïne’

Deze week kondigde Oekraïne aan 750 miljard dollar nodig te hebben voor wederopbouw. Maar donorgeld zal de materiële, mentale en sociale schade slechts beperkt en traag kunnen oplossen. Dorosjenko denkt bijvoorbeeld niet dat de kerk van Loekasjivka binnenkort zal worden opgeknapt. Russische militairen gebruikten die als munitiedepot en daarmee werd het een doelwit voor de Oekraïense verdediging. Beschietingen en ontploffingen bliezen een van de twee gouden koepels van het dak af en de kerk vloog in de fik. „We moeten eerst zorgen dat mensen te eten hebben. Dan dat ze onderdak hebben. Vervolgens moeten scholen en ziekenhuizen weer open”, aldus Dorosjenko.

De oneerlijk verdeelde schade en beperkte middelen om die te herstellen leiden tot onmin in een gehucht als Loekasjivka. Acht onverharde straten doorkliefd door de Vzdvyzj-rivier, meer behelst het groene dorp niet. Waar de driehonderd bewoners voor de invasie ongeveer even arm leken, legt de oorlogsravage ongelijkheid bloot. In de ene boerderij zijn slechts de ruiten gesprongen en is het vee opgegeten; het andere huis is weggevaagd. „Tijdens en vlak na de bezetting zagen we veel saamhorigheid en hielp iedereen elkaar”, zegt Dorosjenko. „Nu komen alle frustratie, boosheid en jaloezie naar buiten.”

Bonje in de buurtwinkel

De buurtwinkel waar Nina Bojko (39) bier en ijsjes verkoopt vormt regelmatig het toneel van die kift. Eerst ontstond ruzie over de voedselhulp waarbij de mensen die dakloos zijn geworden voorrang kregen. Vervolgens lieten vrijwilligers rollen plastic folie achter om vanuit de winkel onder de inwoners van Loekasjivka te verdelen. Er was krap twee meter per persoon beschikbaar om gebroken ruiten mee af te plakken. „Een man die plastic voor zeven ramen wilde hebben begon mij uit te foeteren”, vertelt Bojko. Haar tranen wellen op. „‘Hoezo heb jíj folie nodig’, riep hij, ‘je hebt niet eens meer een huis’.”

Het huis waar zij met haar twee tieners woonde is inderdaad volledig uitgebrand, net als het busje om haar winkel te bevoorraden. Dat had ze net met een lening aangeschaft en de aflossing loopt gewoon door, vertelt ze. Alleen haar rozenperk en haar waterput zijn nog intact.

Volgens Bojko werd zij specifiek doelwit van de Russen nadat buren hadden verlinkt dat zij Oekraïense militairen van grote soeppannen borsjt voorzag. „Er wonen allemaal verraders hier”, zegt Bojko. Het onderlinge vertrouwen in Loekasjivka lijkt onherstelbaar beschadigd.

Iryna Horbonos vertelt dat de bezetting van het dorp haar persoonlijkheid blijvend heeft veranderd. Eind februari werd haar huis beschoten en vloog het in brand. Ze vluchtte met haar gezin naar een andere plek in het dorp. Toen ze terugkeerden, hadden vijf Russische militairen zich in haar voorraad- annex schuilkelder onder de afgebrande schuur verschanst en sliepen zij daar vervolgens elke nacht. „We werden gedwongen om 21 dagen met de vijand samen te wonen. Meestal waren ze wel beleefd, maar als hun commandant te veel dronk, werd hij intimiderend”, vertelt ze. Toen de Russen eind maart vertrokken, namen ze van alles mee uit de schuilplaats: van dekens en kussens tot damesondergoed.

Bakstenen verzameld

Horbonos: „Ik merk dat ik nu moeite heb om mensen te vertrouwen. Dat ik voorzichtiger ben aan welke vrienden ik iets vertel.” Niet iedereen in het dorp begrijpt dat haar cohabitatie met de Russen onvrijwillig was. Ze is teleurgesteld dat de overheid niets doet om de materiële schade te herstellen. Samen met vrijwilligers uit Kiev, die in weekenden komen helpen met het opruimen van de troep, heeft ze de bakstenen die hergebruikt kunnen worden verzameld en schoongemaakt. In de hoop die ooit weer op elkaar te metselen. Maar ze is er weinig optimistisch over. „Ik vind het heel moeilijk om me voor te stellen hoe ons leven verder moet gaan.”

Dan tovert een herinnering een glimlach op haar gezicht. „Op het hoogtepunt zaten we wel met 32 mensen in de kelder. Op 23 maart is daar een baby geboren. Ze hebben haar Viktoria genoemd.”