China ziet de ‘bijna-ruimte’ als nieuw internationaal strijdtoneel

China en ballonnen die een militair doel dienen? Het is niet nieuw, zo blijkt uit wat Chinese media en wetenschappers daar eerder zelf over hebben gezegd en geschreven. China ziet een gebied van het luchtruim dat ligt tussen de ongeveer twintig en honderd kilometer boven de aarde namelijk als een belangrijk nieuw internationaal strijdtoneel. China noemt dat de „bijna-ruimte”.

China experimenteert momenteel bijvoorbeeld met kleine, hypersonische vliegtuigjes die afgevuurd kunnen worden vanaf een ballon. In 2019 liet de staatstelevisie beelden zien van de lancering van een witte, glimmende ballon waaronder in een metalen rek kleine, puntige metalen voorwerpen met de punt naar beneden hangen. Dat zouden hypersonische miniatuurvliegtuigjes zijn, die volgens Chinese media vijf keer zo snel als het geluid zouden kunnen vliegen.

De ballon vliegt hoger dan commerciële en militaire vliegtuigen, maar lager dan waar satellieten rond de aarde draaien. In deze bijna-ruimte vloog ook de Chinese vermoedelijke spionageballon die de VS begin deze maand neerhaalden. Dit soort ballonnen vliegt op een hoogte van tussen de 24 en 37 kilometer.

Al in 2014 droeg de Chinese president Xi Jinping, ook opperbevelhebber van de Chinese strijdkrachten, de luchtmacht op om de capaciteiten van de Chinese ruimtevaart versneld te integreren met die van de luchtvaart, zodat het Chinese leger betere offensieve en defensieve vaardigheden kon ontwikkelen in de bijna-ruimte.

Veel betere camera’s

De bijna-ruimte is vooral interessant nu China beschikt over hoogwaardige technologie en bijvoorbeeld over veel betere camera’s dan voorheen. De Chinese interesse voor de rol van ballonnen in een oorlog dateren al van eind jaren zeventig van de vorige eeuw, maar aanvankelijk werd er weinig mee gedaan: de technologie om er nuttig gebruik van te maken, had China toen nog niet.

Maar voor moderne militaire doeleinden zijn ballonnen voor China wel interessant. Dat blijkt uit een artikel van de hand van Shi Hong, redacteur van een militair vakblad dat wordt uitgegeven door een instituut verbonden aan het Chinese leger. Hij schrijft over ballonnen dat ze „lange tijd op een vaste plek kunnen blijven hangen” en niet makkelijk ontdekt worden door radarsystemen.

Lees ook Ballonspionage: oud instrument in de moderne militaire gereedschapskist

Zo is beter te zien wat er op een specifieke bijvoorbeeld militaire locatie precies verandert. Worden de nucleaire raketten in Montana bijvoorbeeld verplaatst? En ook: wat zeggen de militairen op de grond in de buurt van de raketten precies? Afluisteren met een stationaire ballon kan beter dan met een satelliet.

Dat ballonnen minder makkelijk worden ontdekt, blijkt wel uit de drie ballonnen die volgens de Amerikanen eerder over de VS gevlogen zouden hebben, maar die toen niet meteen als zodanig werden herkend. Het is voor China dus ook interessant om te weten hoe landen reageren als een ballon wel wordt ontdekt. Gaan er dan alarmbellen rinkelen, of laten ze het gaan?

Kortom: „Met de snelle ontwikkeling van moderne technologie, is de ruimte waar confrontatie op het gebied van inlichtingen plaatsvindt niet langer beperkt tot land, zee en lage hoogten. Bijna-ruimte is ook een nieuw slagveld geworden in moderne oorlogsvoering en een belangrijk onderdeel van het nationale veiligheidssysteem”, stond in 2018 in een artikel in het Dagblad van het Volksbevrijdingsleger. In het artikel stond ook dat verschillende „bijna-ruimte luchttoestellen” een onmisbare rol zullen spelen in toekomstige gevechtsoperaties.

De eerste vermoedelijke spionageballon die de VS neerhaalden, dwarrelt uit de lucht voor de Amerikaanse oostkust. Foto Randall Hill/Reuters

Wederzijdse beschuldigingen

Ondertussen beschuldigen de VS China ervan een grootschalig programma uit te voeren met spionageballonnen die al over veertig landen op vijf continenten zijn gevlogen. Hoewel in Chinese bronnen gesproken wordt over individuele ballonnen en over experimenten.

Lees ook China blijft zwijgen over de ballon, maar grappen maken mag wel

Op zijn beurt beschuldigt China ook de VS van het sturen van tien spionageballonnen naar China. „Het is heel gewoon dat de VS het luchtruim van anderen binnendringen”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. „Vorig jaar alleen al vlogen er meer dan tien Amerikaanse hogeluchtballonnen illegaal door het Chinese luchtruim zonder toestemming van de relevante Chinese autoriteiten”, aldus de woordvoerder.

Bewijzen droeg China daar niet voor aan, en de VS ontkenden het nieuws meteen stellig. Maar volgens het wetenschappelijke blad de New Scientist zouden ook de VS en het VK steeds meer investeren in hightech spionageballonnen die op een hoogte van twintig kilometer boven de aarde vliegen: een nieuw internationaal strijdtoneel.