Buiten de zaal met Lenny Kuhr staan brede mannen met oortjes in

Op de deur van de zaal van theater Geert Teis in Stadskanaal hangt een grote poster van Lenny Kuhr, met een gitaar. Tot zover een reguliere dinsdagmiddag in het theater. Verder is alles anders. Buiten voor het theater staat een politieauto, binnen staan vier breedgeschouderde mannen met oortjes in. Met serieuze blikken bekijken ze iedere bezoeker. De burgemeester en de theaterdirecteur verwelkomen elke gast persoonlijk. „Fijn dat u er bent”, zegt burgemeester Klaas Sloots tegen de 147 theatergasten.

Stadskanaal staat op scherp vanwege een incident bij een concert van zangeres Lenny Kuhr, afgelopen weekend in theater De Leest in Waalwijk. Vier pro-Palestijnse demonstranten uit Amsterdam verstoorden haar concert. De activisten schreeuwden naar Kuhr, die Joods is en wier familie in Israël woont, dat ze een „terrorist en zionist” is. Echtgenoot Rob Frank ontstak daarop in woede en zette de activisten uit de zaal. „Als je Lenny ooit nog terrorist durft te noemen, ga je over die balustrade”, riep hij.

Kuhr zei in december dat ze achter de militaire operatie van Israël staat, omdat het gaat om het voortbestaan van de staat Israël, dat altijd wordt bedreigd. Ze zei er ook bij dat „in haar levensvisie” geweld zo kort en minimaal mogelijk moet zijn.

Jerusalem Quartet

Het was niet het enige incident in de culturele sector dat te linken was aan de oorlog in Gaza. Zondag vond er in Maastricht een pro-Palestijns protest plaats. Daar blokkeerde een twintigtal activisten drie uur lang de ingangen van filmhuis Lumière, waar de Israelische dramafilm Matchmaking werd vertoond. In januari en februari werden optredens van het Jerusalem Quartet – een strijkkwartet – in Amsterdam en Den Haag verstoord door pro-Palestijnse demonstranten.

Door de gebeurtenissen dit weekend werd de kaartverkoop van het concert van Lenny Kuhr op dinsdag in Stadskanaal stopgezet. Ook werd besloten, na overleg van de lokale driehoek, om geen journalisten toe te laten. Volgens de burgemeester omdat de bezoekers van een rustige en fijne voorstelling moeten kunnen genieten en omdat de huisregels zijn dat er geen verslaggevers in het theater welkom zijn, maar alleen recensenten.

NRC had zich aangemeld via de man van Lenny Kuhr, Rob Frank, die de krant op de recensentenlijst zette. Als NRC zich meldt, grijpt het hoofd veiligheidszaken van de gemeente Stadskanaal in. Er is besloten geen journalisten toe te laten, zegt hij. De gemeente heeft „een afweging te maken” en er wordt verder niet meer over gediscussieerd. Hij wijst naar de uitgang. Rob Frank wordt boos: „Dit is je reinste kolder. Dit is precies wat er niet moet gebeuren, dat we na zo’n incident een angstcultuur creëren.” Als de krant en ANP er niet bij mogen zijn, dan komt er helemaal geen concert, zegt Frank. Het hoofd veiligheidszaken trekt zich terug voor spoedoverleg. Daarna zijn NRC en ANP alsnog welkom.

Lees ook Flinke toename antisemitisme en islamofobie op sociale media

Kaartverkoop stilgegelegd

Burgemeester Sloots zegt in het theater dat het „zijn eerste zorg” is om de veiligheid van de bezoekers van het theater te garanderen. Daarom zijn de maatregelen genomen en is onder meer de kaartverkoop stilgelegd. „Alle scenario’s zijn voorbereid, ook als het misgaat.” Dat is geen angstcultuur, zegt Sloots. „Ik ken de aanwijzingen die er zijn, waardoor we tot dit besluit zijn gekomen. Maar daar kan ik verder niks over zeggen.”

Volgens Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB), is het verstoren van iemands concerten omwille van zijn of haar Joodse achtergrond duidelijk antisemitisme. „Hier wordt iemand uitgescholden voor zionist en terrorist, tijdens een show die duidelijk niet politiek is.” Dat Kuhr zich een aantal maanden terug een keer uitsprak over het optreden van Israël, maakt dat niet anders. „Er zijn, helemaal in die periode, meer mensen geweest die zich hierover uitlieten, maar júíst Lenny Kuhr wordt, vier maanden later, lastiggevallen en uitgescholden, vanwege het feit dat ze familie heeft in Israël. Dan maak je het persoonlijk vanwege haar achtergrond en dat is antisemitisch.”

Voor Verdoner past het incident in een bredere trend. Sinds de oorlog in Gaza is het aantal meldingen van antisemitisme in Nederland toegenomen. Bij discriminatie.nl kwamen in 2023 twee keer zoveel meldingen van antisemitisme binnen: 154, ten opzichte van 69 in het jaar ervoor. Het CIDI meldde afgelopen november een toename van 818 procent in de maand na 7 oktober in vergelijking met dezelfde maand de jaren daarvoor.

Volgens Verdoner „vervaagt de grens” en worden Joden steeds vaker verantwoordelijk gehouden voor wat Israël doet. Hij vindt het een „uiterst zwak signaal” om de kaartverkoop stop te zetten. „Als het gevolg is van deze protesten dat iemand van Joodse afkomst minder kaarten verkoopt, dan ontneem je diegene inkomsten. En wat als theaters haar niet meer boeken, bang voor een tegenvallende kaartverkoop of gedoe? Dat doet écht denken aan duistere tijden.”

Hoogleraar Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam Bart Wallet zegt dat er met de actie bij Kuhr „een schakel is omgegaan”. „Tot nu toe waren de meeste pro-Palestina-acties in Nederland duidelijk gericht tot de Israëlische staat of vertegenwoordigers daarvan. Het verschil is dat er nu een individueel persoon wordt getarget, omdat ze toevallig Joods is en familie in Israël heeft.” Wat Kuhr verder van het conflict vindt, doet er niet toe, aldus Wallet. „Het punt is dat zodra we elkaar vanwege politieke meningsverschillen in de uitvoering van ons werk gaan hinderen, de samenleving uit elkaar valt.”

Palestine Action NL, de organisatie die op Instagram schrijft verantwoordelijk te zijn voor de actie bij Kuhr, reageerde dinsdag niet op een verzoek van NRC voor een interview. Roos Ykema, directeur van hulporganisatie Migreat en organisator van meerdere pro-Palestina-sit-ins, steunt de actie. Volgens haar is het juist wél belangrijk wat Kuhr van de acties van Israël vindt. „Iedereen die de acties van Israël steunt, mag worden bekritiseerd. Kuhr heeft de keuze gemaakt om dit publiekelijk te doen, daarom werd er gedemonstreerd.” Politici doen nu alsof Kuhr eruit gepikt wordt omdat ze Joods is, zegt Ykema, maar „de pro-Palestina beweging demonstreert tegen íédereen die de acties van Israël steunt. Dag in dag uit.”

Die demonstraties verschillen wel van elkaar. Zo werd de actie bij het Jerusalem Quartet in februari van tevoren aangekondigd. „We kregen vooraf een mail waarin stond dat het Quartet subsidie krijgt van de Israëlische staat en of we daarom de voorstelling wilden afblazen”, zegt Hilko Folkeringa, directeur van het Haagse theater waar de actie plaatsvond.

Ook optredens van Jerusalem Quartet werden verstoord

Ook bij de demonstratie en blokkade bij het Maastrichtse filmhuis Lumière was de link met de Israëlische staat reden voor protest. „De demonstranten vonden dat we door de film te vertonen bijdroegen aan ‘art-washing’”, zegt artistiek directeur David de Bree. De film werd uitgezonden in het kader van het filmfestival Seret, dat subsidie krijgt van de Israëlische overheid. „Hierdoor zouden wij indirect de acties van Israël steunen. Dat is niet onze bedoeling, wij zijn geen politiek orgaan.”

Dorien Ballout is het daar niet mee eens. Ze is woordvoerder van de Nederlandse tak van de BDS-beweging, een internationaal netwerk dat onder meer kunstinstellingen oproept om artiesten of kunst die subsidie krijgen van Israël te boycotten. Ballout: „Door het podium te bieden aan door Israël gesubsidieerde cultuur dragen instellingen bij aan het positieve imago van de staat Israël, waardoor oorlogsmisdaden worden verbloemd.” De programmering van Seret en het Jerusalem Quartet zouden volgens BDS dus ook bijdragen aan het zogeheten art-washing.

BDS hanteert voor haar acties strikte richtlijnen, zegt Ballout. „Er moet bijvoorbeeld een duidelijke link zijn met de Israëlische staat. Dan is er sprake van medeplichtigheid.” In het geval van Kuhr was dit niet het geval, zegt Ballout. „Ik begrijp de emotie en frustratie van de activisten en vind de ophef overdreven, maar ik denk niet dat deze actie iets helpt.”

Met een Israelische vlag betuigt een echtpaar steun aan Lenny Kuhr bij haar optreden in Stadskanaal. Dit weekeinde maakten pro-Palestijnse demonstranten de zangeres tijdens haar show uit voor terrorist.

Intieme sfeer

In het knusse zaaltje van het Stadskanaalse theater is er tijdens het concert van Lenny Kuhr weinig te merken van de commotie in de wereld buiten het podium. Kuhr zingt nieuwe en oude liedjes. Vooraf beklimt haar man het podium en vraagt of iedereen dicht bij elkaar wil zitten, zodat vooral de stoeltjes achterin leeg blijven en niet vlak voor het podium. „We willen een intieme sfeer bij dit concert.”

Kuhr vertelt van alles tussen de liedjes door. Dat als je met passie leeft, je dichter bij je gevoel blijft. Dat ze als kind altijd heimwee had, maar ze niet wist waarnaar. Ze zingt over de geur van de vennen in het bos van haar jeugd. Als ze ‘De Troubadour’ zingt, staat het Stadskanaalse publiek en humt mee op de bekende klanken.

Bezoekers staan na afloop in de rij voor een handtekening. „Ga zo door Lenny”, klinkt het daar. En: „Veel liefde voor je, na dit weekend.” Kuhr kreeg van collega’s en onbekenden bloemen en steunbetuigingen. Ze zegt zelf dat ze het incident wel had zien aankomen, nadat ze eerder „meerdere mails” kreeg met „verschrikkelijke verwensingen voor mij en mijn familie”, waarin werd gerefereerd aan haar Joodse identiteit. Ze zegt nog achter haar woorden in december te staan, maar zegt ook: „Ik heb er eigenlijk weinig verstand van, ik ben niet politiek. Maar ik voel me wel verbonden met Israël, en ik snap dat Israël reageert op de aanval van Hamas.” Ze heeft geprobeerd het optreden in Stadskanaal zo gewoon mogelijk te houden „Ik wil niet ontkennen dat er iets is gebeurd, maar er ook niet de nadruk op leggen.”

Dus refereert Kuhr alleen een paar keer subtiel aan wat er dit weekend plaatsvond. Bijvoorbeeld wanneer ze het publiek vertelt dat muzikant Spinvis een biografisch lied voor haar schreef zonder haar ooit gesproken te hebben. En dat de inhoud ook nog klopt.

De gebeurtenissen van dit weekend komen misschien ooit in zo’n boek te staan, zegt ze op het podium. Haar handen gaan omhoog richting de hemel, een ferme uithaal aan het slot van het liedje. „En altijd opnieuw, elke keer”, klinkt het „was pijn minder groot dan geluk.”

Delen Mail de redactie