Acht mensen veroordeeld voor terreuraanslag in Nice uit 2016

De zeven verdachten zien er moe uit, deze laatste dagen van de rechtszaak over de aanslag in Nice op 14 juli 2016. Ze hebben wallen onder hun ogen. Een grauwe huid. Uitgroei. Twee dragen wijde hoodies, op de borst van een van hen prijkt een groot Adidas-logo. De kleding contrasteert met de gestreken toga’s van de tientallen advocaten die hen omringen, de rode mantel van voorzitter van de rechtbank Laurent Raviot, de smetteloze rechtszaal.

De zes mannen en één vrouw hebben de afgelopen drieënhalve maand vier dagen per week van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in deze rechtszaal van het Paleis van Justitie op het Parijse Île de la Cité gezeten. De drie hoofdverdachten in met glas afgesloten boxen in de zaal, de andere vier op houten banken. Een achtste verdachte is voortvluchtig.

De belangrijkste verdachte, aanslagpleger Mohamed Lahouaiej Bouhlel (31), ontbreekt in de sobere zaal. Hij werd door de politie doodgeschoten op de avond dat hij een bloedbad aanrichtte in het Zuid-Franse Nice. Er vielen 86 doden toen Lahouaiej Bouhlel, een geradicaliseerde en getroubleerde moslim uit Tunesië, met een vrachtwagen van negentien ton op de Boulevard des Anglais inreed op een menigte die daar was verzameld voor de vuurwerkshow ter ere van de nationale feestdag 14 juillet.

In afwezigheid van de echte dader zijn dinsdag acht mensen veroordeeld die volgens de rechtbank ieder op hun eigen wijze schuld dragen aan het drama. De twee hoofdverdachten, de Tunesische Chokri Chafroud (44) en de Tunesisch-Franse Mohamed Ghraieb (47), krijgen achttien jaar celstraf voor onder meer deelname aan een criminele organisatie met een terroristisch oogmerk.

Hulp

De zwakbegaafde Chafroud was bevriend met Lahouaiej Bouhlel en zou betrokken zijn geweest bij het plannen van deze aanslag en een tweede niet-uitgevoerde aanslag een maand later.

Ook bewaker Ghraieb ging veel om met de terrorist en zag hem volgens de rechtbank radicaliseren, maar greep niet in en hielp hem bovendien de vrachtwagen te huren. Op de dag na de aanslag filmde hij zichzelf op de Boulevard des Anglais.

De derde hoofdverdachte, wapen- en drugshandelaar Ramzi Arefa (27), heeft twaalf jaar cel opgelegd gekregen voor het verkopen van het handwapen waarmee Lahouaiej Bouhlel na zijn dodestocht op politiemensen schoot. Volgens het OM was er ook bij hem sprake van een link met terrorisme, maar de rechtbank acht dat niet bewezen.

De vijf andere verdachten, allen Albanezen die betrokken waren bij de koop van vuurwapens door de terrorist, krijgen kortere celstraffen (twee tot acht jaar).

Lees ook dat nabestaanden van de slachtoffers vrezen dat de aanslag wordt vergeten

Toen de eerste strafmaat dinsdagmiddag werd genoemd, steeg er in de rechtszaal geklap op vanaf de bankjes voor de slachtoffers. Voorzitter Raviot maande tot stilte en benadrukte streng dat „het recht sereniteit nodig heeft, geen toejuichingen”. Op emotieloze wijze ging hij het rijtje vervolgens af. Aan het einde bedankte hij de aanwezigen en in het bijzonder de niet-opgesloten verdachten voor hun punctualiteit.

86 slachtoffers

Zo komt er een einde aan het één-na-grootste terrorismeproces van deze eeuw in Frankrijk. De afgelopen maanden kwamen in deze plechtige zaal de namen van de 86 slachtoffers keer op keer voorbij. Hier somde Raviot op hoe Lahouaiej Bouhlel een vrachtwagen huurde, wapens kocht, zijn route uitstippelde en zonder lichten de promenade opdraaide voor een dodenrit van bijna twee kilometer.

Psychologen en andere medische experts vertelden over de psychische impact van het meemaken van dergelijk geweld. Oud-politici als toenmalig president François Hollande en oud-minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve getuigden over het terrorismebeleid in die tijd. Op een met emoties gevulde middag konden aanwezigen de massamoord (opnieuw) met eigen ogen aanschouwen, toen eenmalig de beelden van de beveiligingscamera’s op de promenade werden getoond.

Leven op zijn kop gezet

Maar bovenal stond het proces in het teken van de ervaringen van overlevenden en nabestaanden. Ruim driehonderd van de 2.500 parties civiles (slachtoffers die formeel ook eiser zijn) deelden in de zaal in Parijs hoe de aanslag hun leven op de kop zette. Ze vertelden over verscheurde families, verbroken relaties en vriendschappen, doodsbange kinderen. Ze spraken over de mentale gevolgen van het geweld: depressies, suïcidale gedachten, eetproblemen, concentratiestoornissen, angstaanvallen, eenzaamheid, schuldgevoelens.

Maandag, de laatste dag dat de verdachten mochten spreken, toonden de meesten zich onder de indruk van wat ze hebben meegemaakt. Zo noemde de in Adidas-trui gestoken Albaniër Maksim Celaj (30) het „prestigieuze proces” een „mooie ontdekking”. „Ik bedank het hof dat u naar ons heeft geluisterd en u gevoelig toonde, terwijl u zich ook gevoelig toonde richting de slachtoffers”, zei hij in het Albanees via een tolk.

Zijn 44-jarige landgenoot Artan Henaj bedankte via zijn tolk „iedereen die met aandacht geluisterd heeft”. „Ik heb er vertrouwen in dat de Franse justitie me de veroordeling zal geven die ik verdien.” Ramzi Arefa betuigde bijna onhoorbaar „al zijn steun” aan de nabestaanden. „Ik ben schuldig aan het verkopen van een wapen, zonder er over na te denken. En nu doe ik al zes jaar niets anders dan eraan denken”, zei hij met zachte stem.

Chafroud en Ghraieb toonden zich minder reflectief. Chafroud koos op het laatste moment dat hij kon spreken voor stilte. En Ghraieb greep de kans aan om nog maar eens te herhalen dat hij ontkent schuldig te zijn. „Ik heb niets te maken met wat er gebeurd is (…) Ik ben geen terrorist.” Na drieënhalve maand is de rechtsgang dan ook nog niet afgesloten. Dinsdagavond maakten Ghraiebs advocaten bekend in hoger beroep te gaan.

Lees ook hoe Fransen de antiterreur maatregelen hebben aanvaard