Zware verliezen zaaien twijfel over Russisch offensief

Ze komen in golven en sterven in massa’s. In mijnenvelden, door artillerie en Oekraïens antitankvuur of een regen van mitrailleurkogels. De frontale aanvallen van de Russische strijdkrachten om alsnog meer Oekraïens grondgebied te veroveren, zijn niet alleen zonder succes, maar ook kostbaar door de extreme verliezen aan levens en materieel.

Zo werd deze week duidelijk hoe twee Russische mariniersbrigades, de 155ste en de 40ste, die doorgingen voor elite-eenheden, zich op haast amateuristische wijze hebben laten afslachten tijdens hun frontale aanvallen bij het strategische mijnstadje Voehledar. Binnen één week zouden aan Russische zijde 130 voertuigen, waaronder 36 tanks, verloren zijn gegaan en honderden soldaten zijn gesneuveld.

Het open terrein met een vrij schootsveld, mijnenvelden en de beschikbaarheid van Oekraïense vuurkracht én nauwkeurige vuurleiding maakten korte metten met de ongecoördineerde frontale aanval. Op video-opnames van Oekraïense drones, intussen onafhankelijk geverifieerd, is te zien hoe Russische tanks op mijnen rijden, door gps-geleide granaten worden getroffen en in wanordelijke kluwen tevergeefs dekking proberen te zoeken terwijl soldaten in paniek heen en weer rennen. Op andere video’s – ook Russische – is te zien hoe tientallen uitgebrande tanks en andere voertuigen zijn achtergebleven. Volgens de Britse minister van Defensie Ben Wallace zijn bij die aanvallen in twee dagen tijd ruim duizend Russische soldaten omgekomen. Het is niet meer dan een logisch gevolg, zei hij tegen de Britse zender LBC, „van een [Russische] president en generale staf die de realiteit ontkennen, en die het simpelweg niet uitmaakt hoeveel eigen mensen zij ombrengen, laat staan de mensen die zij proberen te onderdrukken.”

Lees ook: Hoe Vladimir Poetin langzaam maar zeker een despoot werd

Nieuw offensief

Een anonieme Russische marinier, geciteerd door The New York Times, vertelde tegen de Russische nieuwswebsite 7×7 dat acht soldaten van zijn compagnie (100 man) de aanval in Voehledar overleefden. En die overlevenden, zei hij, „worden beschouwd als deserteurs”.

Zulke verliezen vormen een patroon. Oekraïense bronnen denken dat Rusland sinds het begin van de invasie, op 24 februari een jaar geleden, 200.000 soldaten heeft verloren door dood of verwonding. Materieel is de situatie voor Rusland ook precair. Volgens het International Institute for Strategic Studies (IISS), dat deze week zijn toonaangevende Military Balance presenteerde, is Rusland in een jaar 1.100 tanks, de helft van zijn modernste modellen, kwijtgeraakt en moet het nu verouderde – en nog kwetsbaarder – types uit de opslag halen.

De Russische militaire doctrine gaat vanouds uit van de macht van het getal en weinig respect voor ‘eigen’ levens

Het leidt bij westerse militaire analisten, én critici aan Russische kant, onder wie militaire bloggers, tot scepsis over de kwaliteit van de Russische militaire en politieke leiding. En over de vraag of Moskou in staat is tot het offensief dat het, zo wordt aangenomen, in volle hevigheid wil beginnen. „De Russische materiële en personele reserves om succesvol een groot offensief in Oost-Oekraïne vol te houden zijn significant aangetast”, noteerde het Institute for the Study of War, een denktank in Washington, deze week. Het Britse ministerie van Defensie gelooft dat Rusland, zelfs nu het het overgrote deel van zijn beschikbare landmachteenheden in Oekraïne heeft ingezet, „geen strijdmacht bijeen heeft gebracht die groot genoeg is om door de linies te stoten”. Volgens minister Wallace is de gevechtskracht met 40 procent afgenomen, door verliezen aan manschappen „van Eerste Wereldoorlog-niveau”.

Lees ook: De strijd om Hostomel: deze Oekraïners vingen de eerste klap op toen de Russen kwamen

Vleesmolen

De vergelijking met de ‘vleesmolen van Verdun’ wordt wel gemaakt. En dat is vooral door de Russische modus operandi, gebaseerd op de macht van het getal – al eeuwen de Russische militaire doctrine – en het gebrek aan ontzag voor ‘eigen’ levens, zoals de duizenden slecht bewapende, ongetrainde recruten waarmee Rusland zijn uitgedunde rangen vult.

Generaal Mark Milley, de hoogste Amerikaanse militair, zei deze week bij de NAVO in Brussel dat hij aan Russische zijde „geen bijzondere kunst van manoeuvreren” zag. „Dit zijn frontale aanvallen in golven, met heel veel artillerie en met extreem veel slachtoffers, vooral aan Russische zijde.”

Sergei, een Russische soldaat die krijgsgevangen werd gemaakt aan het bloedige front in Bachmoet, vertelde deze week in een detentiecentrum in Lviv tegen The New York Times hoe die zogeheten human waves, ‘mensengolven’, werken. Groepen onervaren mobiks zoals de nieuw-gemobiliseerden heten, of de ex-gedetineerden die voor huurlingenleger Wagner vechten, worden in een eerste golf als ‘bewegend doelwit’ op de Oekraïense loopgraven afgestuurd, zodat hun posities zichtbaar worden voor de Russische artillerie.

Een Oekraïense soldaat beschermt zijn gehoor bij het afschieten van een mortiergranaat. Foto Yevhenii Zavhorodnii/Reuters

Dan volgt, na een kwartier, een nieuwe golf. Het idee is dat als er maar genoeg volgen, deze uiteindelijk de vijandelijke loopgraven overweldigen. „Zulke orders waren normaal, dus onze verliezen waren gigantisch”, zei Sergei. De meer ervaren Russische soldaten volgen in een laatste golf en die moeten letterlijk over de lijken van hun voorgangers klimmen. Terreinwinst: soms niet meer dan honderd meter.

Een Russische Wagner-strijder vertelde eerder dat een aanval bij Soledar, even ten noorden van Bachmoet, liefst veertien opeenvolgende golven van acht manschappen vergde. „Uiteraard waren er overlevenden, maar er waren honderd slachtoffers, of meer.”

Improvisatie

Aan Oekraïense zijde vallen ook veel slachtoffers (Oekraïne noch bondgenoten verstrekken aantallen) en deze week suggereerden Amerikaanse bronnen dat Oekraïne op plaatsen als Bachmoet, zonder echt strategisch belang, beter kan terugtrekken dan volhouden, zodat het meer reserves overhoudt voor de toekomst.

Lees ook: In München wordt rekening gehouden met een lange oorlog: ‘Dit is niet het uur voor dialoog met Rusland’

Dan komt ook hun sterke kant beter tot zijn recht, die mede te danken is aan een decennium scholing door NAVO-docenten: improviseren, flexibel en mobiel opereren met behulp van moderne, westerse technologie en met grote verantwoordelijkheid voor het middenkader (onderofficieren). Precies het tegendeel van de Russische ‘stijl’, die hoort bij een autocratie waarbij iedereen bang is iets te doen zonder toestemming en wantrouwen op elk niveau regeert.

Hoe een Russisch offensief eruit ziet is de vraag. Er is speculatie over een nieuwe aanval vanuit Wit-Rusland, of een amfibische bij Odessa, of de inzet van nog eens tienduizenden reservisten voor de finale ‘verjaardagsklap’ op Bachmoet. En met aanvallen door de Russische luchtmacht, die zich tot nu toe weinig heeft laten zien, zoals de Financial Times deze week schreef.

Maar dan moeten gevechtsvliegtuigen en helikopters wel nauw samenwerken met artillerie en grondtroepen, zogeheten combined arms operations naar westers model. En als Rusland sinds de eerste dagen van zijn invasie íets heeft laten zien, is het dat het dat niet kan. Generaal Milley: „Van Charkov tot Cherson is de frontlinie vrij stabiel. Ik denk niet dat de Oekraïners zomaar omvallen of buigen.”