„Husky voice” was de Amerikaanse aanprijzing voor de stem van zangeres Melanie, „hese stem”. Maar luister nog eens goed naar haar, toen ze solo optrad op het vermaarde popfestival Woodstock in 1969: ze zat alleen op een stoel, bespeelde de akoestische gitaar, wijdvallende rode jurk aan, lang haar en een pony. Ze was 22 en zong meer dan alleen hees Beautiful People en Mr. Tambourine Man.
Hees, ja, maar ook teder, kwetsbaar in de hoge tonen, soms met fel-doordringende uithalen. Het Woodstock-publiek stak kaarsen aan. Ze groeide uit tot het symbool van een generatie, van de flowerpower en hippiecultuur. Afgelopen dinsdag 23 januari is Melanie overleden op 76-jarige leeftijd, in de staat Tennessee. Haar drie kinderen, Leilah, Jeordie en Beau Jarred, hebben dit op haar Facebook-pagina bekendgemaakt. Over de oorzaak van haar dood is niets gezegd.
Koffiehuizen
Melanie werd geboren als Melanie Safka op 3 februari 1947 in Astoria, een wijk in Queens, New York. Op vijfjarige leeftijd had ze al een eerste plaatje, Give A Little Kiss, in de stijl van Shirley Temple. Tijdens haar middelbare school trad ze op in de koffiehuizen van Greenwich Village, altijd met haar gitaar. Overdag volgde ze toneellessen aan de American School of Drama, maar op een keer liep ze, voor een auditie, de verkeerde deur in. Daarachter trof ze een jonge producer aan, Peter Schekeryk. Hij was zo onder de indruk van haar stem en liedjes dat hij haar meteen een contract aanbod. Ze trouwden in 1968 en kregen drie kinderen, die alle drie muzikant werden.
Ook de Franse zanger Gilbert Bécaud werd geraakt door Melanie’s stem. Hij bood haar een rol aan in het Parijse Olympia, waar ze optrad tussen de kamelen en revuedanseressen. Ook trad ze in die tijd in Nederland op, bij Singing Europe. Als Woodstock-legende kreeg ze, ook in Nederland, tal van hits zoals Beautiful People en Lay Down (Candles in the Rain). De brandende kaarsen op Woodstock inspireerde haar tot dit laatste nummer, dat ze onder meer vertolkte met de Edwin Hawkins Singers. Melanie zette de traditie van de popfestival-kaarsen in, daarna werd het door de brandweer verboden. Hiermee werd de kaars tot symbool van die tijd, later zouden festivalbezoekers aanstekers doen oplichten.
Geëngageerd en anti-autoritair
Voor altijd zou Melanie verbonden blijven met de jaren zestig, hoewel ze tot vlak voor haar dood actief bleef. Regelmatig ging ze op tournee, deed nog in 2022 Nederland aan samen met zoon Beau Jarred. Met haar man en later met Beau Jarred nam Melanie zo’n dertig studioalbums op. In 2010 verscheen Ever since you never heard of me, de laatste die werd geproduceerd door haar echtgenoot. In 2012 liep in New York de musical over Melanie’s leven en Peter Schekeryk, Melanie and the Record Man. Behalve songs van Bob Dylan coverde Melanie ook Ruby Tuesday van de Rolling Stones.
In de vroege jaren zeventig scoorde ze een hit met het verrassend geëngageerde Look What They’ve Done to My Song, Ma. Beter dan in dit lied kon Melanie de tijdgeest van toen niet weergeven: ze zong lyrisch en vol protest tegelijk, het was teder en ook hartverscheurend. Je kon erop dansen, je kon het meezingen. In feite gaat het over de aantasting van de integriteit van een kunstenaar door de vercommercialisering van de muziekindustrie, maar in bredere zin is het een anti-autoritair lied. Hier zong een strijdbare vrouw tegen onrecht, ze hadden haar lied veranderd, „They turned it upside down”. Het is één van de belangrijkste protestsongs uit een tijdperk.
