De jongvolwassen lezer was het afgelopen jaar een factor van betekenis in de Nederlandse boekverkoop. Die zorgde voor een van de grootste bestsellers van 2023: met 139.000 exemplaren was Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel? van Francine Oomen het op één na best verkochte boek van Nederland. Oomen maakte een succesvolle comeback met een nieuw deel van haar Hoe overleef ik-serie, op verzoek van de lezers die haar zelfhulpfictie in het eerste decennium van de eeuw als pubers lazen. De inmiddels opgegroeide kinderen van rond de dertig wisten nog steeds niet goed te overleven, lieten ze Oomen via TikTok weten. Dat leidde tot een nieuw boek, dat hen massaal naar de boekwinkel trok.
Op die jongvolwassen klanten spelen boekhandelaren toch al steeds meer in. Speciale kasten of afdelingen met young adult-boeken, die twintigers en dertigers elkaar aanbevelen op TikTok, zijn niet meer uitzonderlijk. Binnen het genre is het aandeel Engelstalige boeken groot – en lezen in het Engels wordt in Nederland steeds populairder, bleek vorig jaar al. Na een spectaculaire toename in 2022, toen de omzet van ‘anderstalige’ boeken met 19 procent groeide, stabiliseerde het aandeel in 2023. Het aantal verkochte Engelstalige boeken steeg opnieuw licht: met 2 procent. Onder Engelstalige jeugdboeken, waartoe young adult gerekend wordt, is de groei het sterkst: de omzet is sinds 2019 verdriedubbeld.
Lees ook ‘Zelfs mijn oma leest Young Adult-boeken’ – de opmars van een literair genre
Grootste bestseller
Eén op de vijf verkochte boeken was in 2023 niet-Nederlandstalig, net als in 2022 – bijna een kwart (23 procent) van de omzet in de boekenbranche werd afgelopen jaar behaald op buitenlandse boeken. De helft van de boeken die jongeren tussen de 14 en 24 jaar kopen is Engelstalig, zo bleek vorig jaar uit marktonderzoek.
Het best verkochte Nederlandstalige boek was ook van Engelse makelij, maar dan in vertaling: Atlas, het slotdeel in de Zeven zussen-serie van Lucinda Riley. De postume roman, voltooid door haar zoon Harry Whittaker, was met 362.000 exemplaren de grootste bestseller van Nederland. Riley, die al jarenlang de meeste noteringen heeft in de top-100 van het jaar, staat ook dit jaar met tien titels in de lijst.
Toch wordt de toptien beheerst door boeken van eigen bodem: op nummer drie staat de thriller De Camino van Anya Niewierra, dat bekroond werd met de NS Publieksprijs en de Hebban Thrillerprijs, met 113.000 verkochte exemplaren. Ook het kinderboek Het Pretpark van YouTubers Rutger Vink en Thomas van Grinsven en de memoires Ik beloof je dat ik honderd word van Peter R. de Vries en zijn zoon Royce belandden met meer dan 75.000 verkochte boeken in de toptien. Dat laatste boek verscheen eind november en werd razendsnel de bestseller waarop de boekhandel gehoopt had: het bereikte die verkoopaantallen in slechts vijf weken.
Lichte groei
De Nederlandse boekenmarkt is het afgelopen jaar heel licht gegroeid, met iets meer verkochte boeken en een iets hogere omzet dan een jaar eerder, maakte de Stichting CPNB donderdag bekend in haar jaarlijkse rapportage van boekenverkoopcijfers. In 2023 werden er 43 miljoen boeken verkocht, enkele tienduizenden meer dan in 2022. De totale omzet in de boekenbranche bedroeg 685 miljoen euro in 2023, een groei van 3 procent ten opzichte van een jaar eerder. Die groei komt dus vooral op het conto van Engelstalige boeken en e-books, want het aantal verkochte Nederlandstalige papieren boeken daalde met 0,3 procent.
De lichte groei van de Nederlandse boekenmarkt, nu voor het vierde jaar op rij, is internationaal afwijkend, aldus de CPNB. In Frankrijk, Engeland, Duitsland en ook de Verenigde Staten dalen het aantal verkochte boeken en de omzet van de boekenmarkt juist. „De vraag is echter of de omzetstijging opweegt tegen de stevige kostenstijgingen waar ook het boekenvak mee te maken heeft”, aldus CPNB-directeur Eveline Aendekerk in een persbericht. Kostenstijgingen noopten uitgeverijen al tot het gebruik van goedkoper papier en onder meer uitgeverijen Atlas Contact, De Bezige Bij en Park Uitgevers moesten het personeelsbestand inkrimpen.
Die uitgevers moeten het van Nederlandstalige titels hebben, en die markt kampt al jaren met dalende cijfers. Sinds 2019 is het aantal verkochte Nederlandstalige fictieboeken met 17 procent gedaald, het aantal non-fictieboeken daalde met 22 procent. Grote namen die dit jaar met nieuwe boeken kwamen, zorgden weliswaar voor bestsellers, maar Ilja Leonard Pfeijffers Alkibiades (zo’n 60.000 exemplaren) en Tommy Wieringa’s Nirwana (bijna 50.000 exemplaren) behaalden nog bij lange na niet de aantallen van hun vorige romans. De bekroning met de Libris Literatuur Prijs leverde wel weer verkoopsucces op: Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje werd bijna 50.000 keer verkocht. Over de gehele linie daalde het aantal bestsellers: in 2023 waren er 69 boeken die meer dan 25.000 exemplaren verkochten, terwijl dat er in 2022 nog 86 waren.
Beperkte rol e-boeken
Waar zijn die lezers gebleven? Naar luisterboeken en e-books via streamingsdiensten wellicht? Daar worden „vele miljoenen boeken extra” gelezen en geluisterd die niet in deze cijfers opgenomen staan, aldus de CPNB, al beschikt die nog niet over uitgebreide cijfers.
Maar vooralsnog spelen e-boeken een beperkte rol in de boekenbranche. E-books mogen het relatief goed doen, met een omzetstijging van 13 procent naar 32 miljoen euro (dat was 28 miljoen in 2022), maar het aandeel elektronische boeken blijft gering, op een totale marktomzet van 685 miljoen euro. Eén op de tien verkochte boeken is een e-book, en een e-book kost ongeveer de helft van een papieren boek. Ook van de 50,6 miljoen uitleningen in de bibliotheek was 90 procent nog van een papieren boek. De Camino van Niewierra was in 2023 het vaakst uitgeleende boek, gevolgd door Atlas van Riley – en opmerkelijk genoeg ontbreekt het boek van Francine Oomen geheel in de uitleningen-top-100 die de CPNB donderdag ook presenteerde. De Oomen-lezer koestert kennelijk nog het eigen boek.
