Een opwindend oorlogsdrama van het type: kan zomaar gebeuren. Want een Amerikaanse burgeroorlog is een actueel schrikbeeld sinds de mislukte bestorming door Trump-aanhangers van het Capitool. Wellicht zijn de gepolariseerde verkiezingen van 2024 wel het startpunt in het tot de tanden bewapende Amerika.
All Empires Fall, luidt de dreigende tagline van speelfilm Civil War. Want daar is het zover. Al een hele tijd zelfs, daarin schuilt de sluwheid van de film. We weten niet hoe het begon en waar iedereen politiek staat. We weten alleen dat Amerika in puin ligt en zelfmoordterroristen zich inmiddels zwaaiend met de Stars & Stripes opblazen. Het ensemble helden – vijf oorlogsreporters van drie generaties die naar Washington D.C. willen om de belegerde president te interviewen – is slechts bezig met de eigen veiligheid en het strijdverloop.
Een Californisch-Texaanse alliantie rukt onweerstaanbaar op, een tweede alliantie trekt op vanuit Florida: een race om Berlijn met de president als Hitler in de bunker. Dat Texas en Californië – in het huidige Amerika de ultieme tegenpolen – samen opstomen, bewijst dat deze president het wel erg bont maakte. Uit gespreksflarden blijkt dat hij in zijn derde termijn zit – twee termijnen is het grondwettige maximum – de FBI ontmantelde en zijn eigen steden bombardeerde. Iedereen heeft zich van hem afgekeerd.
Op zo’n dictator kan je zowel Trump als Biden projecteren. De federale staat als dictatuur die zijn burgers wil ontwapenen lijkt een Republikeins script. Maar dat is het slimme van Civil War: met zijn rauw realistisch venster naar een gedesintegreerd Amerika werkt de film vooral als waarschuwing tegen polariseren, demoniseren en extremisme, specialiteiten van Trump. Diens MAGA-cohort kan van deze film genieten én verlaat wellicht wat gematigder de zaal.
Lees ook het interview met Kirsten Dunst en Alex Garland: ‘Ook de VS zijn niet immuun voor een burgeroorlog’
Dat lijkt althans de ambitie van Alex Garland, die met Civil War voor zijn doen een recht door zee-film maakt. Hij is bekend van visionaire scifi-thrillers: Ex Machina, een steekspel van robot, mens en testosteron, Annihilation, een hallucinante reis door buitenaardse zone geïnspireerd door Stalker en Lovecrafts Colour out of Space.
Civil War is een verontrustende road trip door een Amerikaanse dystopie. De journalisten leggen bekende oorlogshorreur vast, nu schokkend genoeg om de hoek. Burgermilities die plunderaars martelen en ophangen, keurige witte buitenwijken die ‘in denial’ zijn met scherpschutters op de daken, straatgevechten, racistische doodseskaders, massagraven.
De journalisten palaveren tussen de bijna dood-ervaringen over bekende mediakwesties: participeren of alleen vastleggen? Het is een aantrekkelijk ensemble met als basisdriehoek Dunst als de door desillusie mentaal geharnaste sterfotograaf Lee, Spaeny als opgewonden groentje Jessie en Henderson als Sammy, een wijze nestor die eigenlijk te oud, dik en traag is. Niet iedereen arriveert in Washington D.C., waar in een daverende finale geheiligde monumenten van de Amerikaanse democratie in puin gaan. Nu maar hopen dat het goed afloopt in november.
