World Press Photo bekroont foto van hoogzwangere Oekraïense die stierf na Russisch bombardement op kraamkliniek

Tijdens de Russische belegering van de Oekraïnse stad Marioepol evacueren burgers een hoogzwangere vrouw uit een kraamkliniek, op een rood kleed met zwarte stippen. De baby, Miron (‘Vrede’) kwam later levenloos ter wereld. De 32-jarige moeder, Iryna Kalinina, overleed een halfuur later.

Deze foto van Evgeniy Maloletka werd donderdag door de jury van World Press Photo uitgeroepen tot Foto van het Jaar. De Oekraïense fotojournalist was vorig jaar een van de weinige journalisten in de belegerde stad. Zijn foto’s voor het Amerikaanse persbureau AP werden eerder bekroond. De maandenlange belegering – in mei 2022 werd de stad ingenomen – werd door het Rode Kruis ‘apocalyptisch’ genoemd.

De jury roemde de droge manier waarop Malotetka met gevaar voor eigen leven de belegering vastlegde, „zonder zich over te geven aan tragedie en andere visuele mogelijkheden”. In een reactie op zijn bekroning zei Maloletka tegen World Press Photo: „Voor mij als Oekraïner is het erg belangrijk om aan de wereld te tonen wat er op de grond gebeurt. Wij portretteren de standvastigheid en moed van de gewone Oekraïners.”

World Press Photo bekroont ieder jaar de beste journalistieke foto’s van de wereld, en uiteraard konden dit jaar foto’s van de Russisch-Oekraïnse oorlog daarin niet ontbreken. Ook foto’s van de klimaat- en ecologische ramp, en van het protest van Iraanse vrouwen, krijgen veel aandacht.

Andere bekroonde foto’s tonen echter verhalen die juist minder in het westerse nieuws waren het afgelopen jaar. Dat is bewust beleid van World Press Photo. Vorig jaar werd de selectieprocedure aangepast: de inzendingen van 3.752 deelnemers uit 127 landen gingen eerst door de handen van regionale jury’s die de voorkeuzes maakten uit hun eigen deel van de wereld (Afrika, Azië, Zuidoost-Azië en Oceanië, de Amerika’s en Europa), om vervolgens gezamenlijk de winnaars te kiezen. Hierdoor komt nieuws uit andere werelddelen beter aan bod, worden plaatselijke fotojournalisten sneller bekroond, en worden de eurocentrische neigingen van de internationale fotojournalistiek enigszins afgezwakt.

Zo roemt de Afrikaanse deeljury in zijn juryrapport fotografen die „schadelijke stereotypes” en „clichés” over het continent vermijden. Opvallend is verder dat deze en andere deeljury’s de „intersectionele aanpak” van de bekroonde fotojournalisten expliciet waarderen – een aanpak waarin diverse vormen van onderdrukking (seksisme, racisme, homohaat, klassenstrijd) in samenhang worden beschouwd.

Het Verhaal van het Jaar

De fotoserie ‘The Price of Peace in Afghanistan’ van de Deense fotojournalist Mads Nissen laat zien hoe het leven onder het Taliban-regime is, nu de ogen van de wereld niet meer op het land zijn gericht. Nadat de Amerikaanse troepen in augustus 2021 het land verlieten, werd ook de internationale hulp beëindigd, tot dan toe goed voor tachtig procent van het landelijk inkomen, waardoor de toch al fragiele economie instortte. Naar schatting 97 procent van de 40 miljoen Afghanen leeft onder de armoedegrens, een miljoen kinderen is zwaar ondervoed. Nissen, die de serie maakte voor het Deense tijdschrift Politiken, zei tegen World Press Photo: „Ik hoop dat mijn werk leidt tot verbintenis met het lot van miljoenen Afghanen die dringend voedsel en humanitaire hulp nodig hebben.”

Nissen won in 2021 de prijs voor Foto van het Jaar.

Prijs voor het beste lange-termijnproject

Voor ‘Battered Waters’ doet fotojournalist Anush Babajanyan al jarenlang verslag van de gevolgen van desastreus waterbeheer in Centraal-Azië. Vier zuidelijke voormalige Sovjetrepublieken, Tadzjikistan, Kirgizië, Oezbekistan en Kazachstan, worstelen met waterproblemen. Door de klimaatcrisis zijn er meer droogtes en overstromingen, die de noodzakelijke samenwerking tussen de landen op scherp zetten. Wanbeleid, privatisering en nationalisme vergroten de watercrisis.

De Armeense fotojournalist Babajanyan legt voor National Geographic vast wat dit complexe probleem betekent voor de veerkrachtige bevolking. Tegen World Press Photo zegt ze: „Water is essentieel in hun levens. Als het klimaat verandert, veranderen hun levens, en moeten ze zich aanpassen. Ik wilde hun krachtige geest vastleggen.”

Prijs voor het beste Open Format

De fotojournalist Mohamed Mahdy werkte voor zijn project ‘Here, The Doors Don’t Know Me’ samen met bewoners van het Egyptische dorp Al Max. De bewoners wilden de herinnering aan hun verloren vissersdorp vastleggen. Mahdy heeft de hele wereld uitgenodigd om deel te nemen via een interactieve website.

‘Open format’ is een prijzencategorie voor projecten met gemengde technieken. Een fotoreeks wordt bijvoorbeeld ingezet op een speciale websites, of gekoppeld aan tekst, video, of ander beeld. Vorig jaar was deze categorie er voor het eerst. Mahdy’s webproject geeft een stem aan de vissersfamilies die uit hun dorp zijn verdreven. Door de zeespiegelstijging heeft de overheid hen in 2020 geëvacueerd. Mahdy liet de bewoners brieven over hun dorp schrijven. Bezoekers van de websites worden aangemoedigd om aan de bewoners terug te schrijven. Samen met zijn foto’s wil de fotograaf zo een „klaagzang scheppen voor een levenswijze die op het punt staat te verdwijnen.”

World Press Photo toont de oogst van dit jaar vanaf zaterdag tot 30 juli in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.