Afgelopen jaar was het warmste jaar ooit gemeten. Ook op het gebied van broeikasgasuitstoot, de stijging van de zeespiegel en het smelten van de poolkappen zijn in 2023 records gebroken. Dat schrijft de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de Verenigde Naties dinsdag in een alarmerend rapport. Volgens de WMO is de kans groot dat de limiet van 1,5 graad opwarming, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs, afgelopen jaar al is overschreden.
Volgens het weeragentschap waren de temperaturen afgelopen jaar 1,45 graad hoger dan in de 19e eeuw. Vanwege de foutmarges die de wetenschappers hanteren, wordt het aannemelijk geacht dat de verhoging van de temperaturen hoger lag dan 1,5 graad. Dat betekent overigens niet dat de temperaturen op aarde definitief 1,5 graad hoger liggen: de gemiddelde temperatuurstijging wordt gemeten over een periode van dertig jaar.
Desondanks was 2023 uitzonderlijk heet, meldt de organisatie. „Op een gemiddelde dag was bijna een derde van de oceanen in de greep van een hittegolf, waardoor cruciale ecosystemen en voedselsystemen werden geschaad. Tegen het einde van 2023 had meer dan 90 procent van de oceaan op enig moment te maken gehad met hittegolven”, schrijft de organisatie.
Een sprankje hoop
De temperatuurstijgingen hebben ook effect op de voedselvoorziening van de wereldbevolking en op de economie, en zijn volgens de WMO de reden dat talloze mensen hun huis ontvluchten omdat hun leefomgeving niet langer leefbaar is. „Niet eerder waren we zo dichtbij – zij het op dit moment op tijdelijke basis – de limiet van 1,5 graad van het Klimaatakkoord van Parijs”, zegt WMO-secretaris-generaal Celeste Saulo in een persverklaring. „De WMO luidt de noodklok.”
De organisatie schrijft dat de gletsjers in 2023 het meeste ijs hebben verloren sinds in 1950 werd begonnen met metingen, en dat de oppervlakte van het zee-ijs rond Antarctica nooit eerder zo klein was. Alleen het feit dat vorig jaar 50 procent meer hernieuwbare energie is opgewekt, noemt de WMO „een sprankje hoop”.
’Twee decennia aan opwarming’
De Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) kwam dinsdag eveneens met nieuwe data. In de vijf oceanen op de wereld werd na maart vorig jaar elke dag een nieuw temperatuurrecord gebroken, constateerde de NOAA in samenwerking met de Universiteit van Maine.
De mondiale gemiddelde oceaantemperatuur lag vorig jaar 0,25 graden hoger dan in 2022, zegt Gregory C. Johnson, een oceanograaf van de NOAA, tegenover CNN. Die stijging staat „gelijk aan ongeveer twee decennia aan opwarming in één jaar”. „Het is dus behoorlijk groot, behoorlijk significant en een beetje verrassend.”
De wetenschappers stellen dat de warmte van het oceaanwater vorig jaar het gevolg is van menselijk handelen, en verder is opgestuwd door El Niño. Dat weerfenomeen veroorzaakt de opwarming van het zeewater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan, wat effect heeft op het weer in grote delen van de wereld.
Een hoge temperatuur van oceanen kan orkanen versterken en andere extreme weersomstandigheden veroorzaken, waaronder verzengende hittegolven en intense regenval.
