Column | In bezet gebied groeit geweld, straks de lont in het kruitvat

Ik had eigenlijk willen wachten tot de nieuwe regering-Netanyahu er feitelijk zou zijn. Je weet maar nooit hoe de hazen uiteindelijk willen lopen, nietwaar, die hadden ook zomaar naar de zesde verkiezingen in een kleine vier jaar kunnen gaan. Theoretisch nog steeds. Maar het Israëlische parlement heeft afgelopen week al een wetsvoorstel in eerste lezing goedgekeurd dat de laatste barrières voor Netanyahu’s nieuwe coalitie moet slechten. Eén deel ervan moet een wegens belastingfraude veroordeelde politicus – Arye Deri van de ultraorthodoxe Shaspartij – toch weer naar het ministerschap dragen. Ach ja, waarom ook niet. Een ander deel produceert een extra ministerspost op Defensie voor ultranationalist Bezalel Smotrich of een partijgenoot, die het civiele bestuur over de ruim 600.000 Israëlische kolonisten en 2,7 miljoen Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever in zijn portefeuille krijgt. Een tweede wetsvoorstel moet een andere ultranationalist, Itamar Ben Gvir, als minister van Nationale Veiligheid ook de politie in zijn pakket bezorgen.

Dus ja, die regering komt er wel, en met de beste wil van de wereld voorzie ik niets positiefs, integendeel – u weet me te zijner tijd te vinden als het wel goed afloopt. Waarom zo pessimistisch? Eerst Smotrich en zijn Westbank. Smotrich is onverbloemd voorstander van de volledige annexatie van het gebied; dat wil zeggen de éénstaatoplossing maar zonder gelijke rechten voor de Palestijnen. In dat kader wil hij het aantal nederzettingen uitbreiden, onder andere door de legalisering van de meer dan honderd nu illegale buitenposten, vaak op Palestijnse privégrond. Aan de andere kant wil Smotrich nog meer illegaal gebouwde (want niemand krijgt een bouwvergunning) Palestijnse huizen en bedrijven slopen dan nu al gebeurt.

Dan Ben Gvir, de komende politieminister. Hij vindt onder andere dat de huidige schietregels voor leger en politie te strikt zijn. Wie een brandbom of een steen in zijn handen heeft moet worden neergeschoten, zei hij eind vorige maand tegen de legerradio. „Een steen is moorddadig. Een brandbom is bedoeld om te moorden.” Maar er hoefde niet per se op het hoofd te worden geschoten, zei hij, in het been was ook goed. Ben Gvir zegt een stuk gematigder te zijn geworden dan hij vroeger was: niet alle Palestijnen hoeven meer weg, alleen „terroristen en verraders”. Palestijnen zijn in zijn woordenboek al gauw terroristen en verraders.

De huidige regering-Lapid klinkt minder extreem. Diverse ministers, plus hoge leger- en politiemensen hebben dezer dagen ook geen goed woord over voor hun opvolgers. Maar onder haar bewind is 2022 al het dodelijkste jaar in tijden geworden met meer dan dertig Israëlische en meer dan honderdvijftig Palestijnse doden, ondanks die volgens Ben Gvir te strikte schietregels. Alle geweld is toegenomen: Palestijns geweld, Israëlisch legergeweld en steeds tomelozer geweld van de zijde van kolonisten die Palestijnse kinderen belagen op weg naar school, Palestijnse burgers aanvallen en olijfboomgaarden in brand steken, vaak terwijl het leger toekijkt. Palestijnse mensenrechtenorganisaties zijn als terroristen weggezet.

Ik ben niet verbaasd dat de Palestijnse opiniepeiler Khalil Shikaki groeiende steun peilt voor gewapende strijd tegen Israël, en met name onder de Palestijnse jeugd, „die gelooft dat de Israëliërs alleen de taal van geweld verstaan”. Ik lees ook dat de Israëlische inlichtingendiensten zich grote zorgen maken over de situatie. En straks de lont in het kruitvat. De buitenwereld, VS en EU voorop, kijkt belangstellend toe.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.