Verlies in Georgia is les voor Republikeinen: dump Trump

Een onwaarschijnlijke nek-aan-nekrace in de Amerikaanse staat Georgia is dinsdag beslist: Raphael Warnock heeft zijn Senaatszetel met succes verdedigd. Daarmee heeft de Democratische Partij haar minieme voordeel in de Senaat uitgebreid naar een iets ruimere meerderheid: 51-49. Het mag er onbeduidend uitzien, het betekent wél dat president Joe Biden de benoeming van federale rechters, bewindslieden of ambassadeurs de komende twee jaar gemakkelijker door de Senaat kan loodsen.

Dat het duel tussen Warnock en zijn Republikeinse rivaal Herschel Walker onwaarschijnlijk was, had vooral te maken met de persoon van Walker. De voormalige running back uit het American football had geen politieke ervaring, behalve een gedeeld voorzitterschap van de adviesraad voor sport, fitheid en voeding onder president Donald Trump.

Over vrijwel elk aspect van zijn overige werkervaring bleek hij vooral veel onwaarheden te hebben verteld. Hij deed voorkomen alsof hij een keten van pluimvee verwerkende fabrieken had, waar „meer dan 600 mensen” werkten. Het was in feite een handelshuis waar acht mensen werkten. Ook loog Walker dat hij bij de politie en bij de FBI had gewerkt en dat hij toezicht hield op zes ziekenhuizen.

Een van de belangrijkste onthullingen in campagnetijd was dat Walker, die als kandidaat een streng anti-abortusbeleid voorstond, een vriendin had betaald om een abortus te ondergaan. Walker ontkende categorisch, zei dat hij de vrouw in kwestie niet kende. De vriendin bleek de moeder van een van Walkers kinderen te zijn en bovendien zowel de rekening van de behandeling, als een cheque met Walkers handtekening erop, als een beterschapskaart van hem te hebben.

Onder de best denkbare omstandigheden – hoge inflatie en een impopulaire Democratische president – wonnen de Republikeinen dit jaar amper terrein

Ondanks dit alles bleef de Republikeinse Partij Walker met volle kracht steunen. En ondanks dit alles wist Walker ruim 1,7 miljoen stemmen te behalen. Warnock kreeg 1,8 miljoen kiezers achter zich en Walker gaf in een toespraak aan zijn aanhangers zijn verlies toe.

Radicale kandidaten

Daarmee is Walker in zijn heel korte politieke loopbaan een treffend voorbeeld van de Republikeinse campagne dit jaar. Hij kreeg de hartelijke aanbeveling van Donald Trump en won daarmee met gemak de Republikeinse voorverkiezingen in mei, met ruim 68 procent van de stemmen tegen 13 voor de nummer twee.

Zo ging het in bijna het hele land. Waar Trump een kandidaat steunde, won die vrijwel overal de voorverkiezingen. Maar de radicaalste van die kandidaten, politici die net als Trump weigerden de verkiezingsoverwinning van Joe Biden (in 2020) te accepteren, hebben vrijwel allemaal verloren. Walker was zo’n radicale kandidaat.

Het verlies van Walker in Georgia zou de bezegeling kunnen zijn van het lot van Trump en zijn aanhang binnen de Republikeinse Partij – al valt die conclusie beslist niet met zekerheid te trekken: Trump is en blijft de onvoorspelbaarste factor in de Amerikaanse politiek. Zeker is dat Trump zó omstreden is onder het Amerikaanse electoraat, dat zijn prominente aanwezigheid een negatieve invloed op de Republikeinse uitslagen heeft. Niet voor niets vroeg de Republikeinse partijtop Trump de afgelopen maanden weg te blijven uit Georgia, om de kansen van Walker te vergroten.

Het heeft niet geholpen. De nederlaag van Walker is de afsluiting van een rampjaar voor de Republikeinen. Onder de best denkbare omstandigheden – historische hoge inflatie en een impopulaire Democratische president in het Witte Huis – hebben zij nauwelijks terrein gewonnen in het Huis van Afgevaardigden, waar ze een krappe meerderheid hebben veroverd. Daarnaast hebben ze niet alleen in de Senaat (min één) maar ook in aantallen gouverneurs (min twee) en in lokale volksvertegenwoordigingen (in vier staten de meerderheid kwijtgeraakt in Huis of Senaat) terrein aan de Democraten prijs gegeven.

Het zou kunnen dat de Republikeinen op tijd zijn wakker geschud om van strategie te veranderen voor 2024. Dat ze door hun verliezen dit jaar onder ogen zien dat het radicale pad (Joe Biden is de Satan, Democraten willen Amerika vernietigen – dat soort slogans) doodloopt. Maar ook als de partij zelf graag ietsje terug naar het politieke midden wil, zal het nog lastig zijn aan de zuigkracht van presidentskandidaat Trump te ontkomen.

Lees ook deze analyse over de uitslag in het Congres: Kiezer kijkt al vooruit, nu het Huis nog

En wie weet hoe het er de komende twee jaar in het Huis van Afgevaardigden aan toegaat, waar een luidruchtige minderheid van de Republikeinse meerderheid spektakel belooft: een schijnwerper op de schimmige zaakjes van Hunter Biden, impeachment van minister van Justitie Merrick Garland en een doorlichting van het beleid tijdens de coronapandemie, inclusief een speciaal onderzoek naar presidentieel adviseur, de immunoloog Anthony Fauci.