Vijf doodvonnissen tegen demonstranten in Iran, waar de protesten weer oplaaien

De protestbetogingen tegen de Iraanse regering zijn de afgelopen dagen op veel plaatsen in het land opnieuw fel opgelaaid. Juist de laatste paar weken leken die aan intensiteit te verliezen.

De autoriteiten, die eerder al met zware sancties hadden gedreigd, grepen dinsdag en woensdag met harde hand in, onder meer in Teheran, Isfahan en in het Koerdische noordwesten. Bij de confrontaties kwamen deze week ten minste vijftien mensen om het leven. Ook werd er gestaakt. De grote bazaar in het centrum van Teheran is al enige dagen gesloten.

Intussen voert de regering de repressie op. Iraanse rechtbanken hebben nu vijf doodvonnissen uitgesproken tegen demonstranten. Zondag klonk het eerste en gisteren volgden er nog vier. De veroordeelden zouden zich schuldig hebben gemaakt aan „vijandigheid jegens God”, dat wil zeggen verzet geboden aan de veiligheidstroepen. Hiermee hopen de autoriteiten de betogers schrik aan te jagen. Volgens mensenrechtenorganisaties heeft het regime in totaal al 15.000 betogers gearresteerd. Regeringswoordvoerders ontkennen dit overigens.

Iran Human Rights, een in Noorwegen gevestigde organisatie die het aantal dodelijke slachtoffers van de botsingen met de veiligheidstroepen zo nauwkeurig mogelijk bijhoudt, meldt dat er inmiddels sinds half september 342 burgers, onder wie 43 kinderen, om het leven zijn gekomen.

De veroordeelden zouden schuldig zijn aan „vijandigheid jegens God” – dat wil zeggen: verzet tegen veiligheidstroepen.

De betogers roerden zich de laatste dagen extra omdat het deze week ook de derde verjaardag is van de massale protesten tegen een forse verhoging van de brandstofprijs. Bij de onlusten die daarop in 2019 volgden kwamen binnen enkele dagen honderden mensen om het leven.

Ook was het op 16 november twee maanden geleden dat de 22-jarige Mahsa Amini na haar hardhandige arrestatie door de zedenpolitie overleed. Ze zou haar hoofddoek niet correct hebben gedragen. Haar dood vormde de aanleiding voor protesten in het hele land tegen het streng islamitische bewind en de manier waarop het met name vrouwen behandelt.

Schieten op menigte

Een ander incident deed zich woensdag voor in de bazaar van de zuidwestelijke stad Izeh, toen bewapende mannen op motorfietsen op bezoekers en de veiligheidstroepen begonnen te schieten. Onder de zeven doden bevonden zich twee kinderen, van vijf en van dertien jaar. Het motief van de schutters was niet duidelijk. Ook in de centrale stad Isfahan werden veiligheidstroepen aangevallen. Vijf van hen werden gedood.

In Teheran speelde een deel van de protesten – zoals de laatste weken wel vaker – zich af in metrostations. In één daarvan openden veiligheidsagenten het vuur, waarna de passagiers in paniek vluchtten. In een metrotreinstel werden enkele vrouwen ook afgeranseld door politieagenten.

De Iraanse regering wees donderdag bij monde van minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abollahian met de beschuldigende vinger naar Israël en westerse inlichtingendiensten. Die zouden de onrust aanwakkeren in de hoop Iran zo in een burgeroorlog te storten.

Tot woede van de machthebbers in Teheran voerde de Franse president Macron onlangs overleg met Iraanse ballingen over de toestand in Iran. Diezelfde dag had Macron gesproken van „een revolutie van vrouwen” in Iran. Mogelijk in reactie daarop werden woensdag twee Fransen opgepakt. Vijf zaten er al vast. Iran gebruikt zulke arrestanten soms als onderhandelingsobject.

Ook de Iraanse relatie met de Britten staat onder druk. Ken McCallum, het hoofd van de Britse binnenlandse inlichtingendienst MI5, verklaarde woensdag dat Iran alleen al dit jaar zeker tien plannen had gesmeed voor de liquidatie of ontvoering van Britten of mensen op Brits grondgebied die het regime als vijanden van Iran beschouwde.