Stilte is de grootste luxe

Op de duurste grond van Nederland, de Amsterdamse Zuidas, is sinds kort het luxeproduct te koop waar menig stedeling naar verlangt: stilte. Op de begane grond van ‘900 Mahler’, een wolkenkrabber met dakzwembad, penthouses en conciërgeservice, opende afgelopen lente Renessence, een wellnesscentrum voor de elite. Een ongelimiteerd jaarabonnement heb je hier al voor 16.500 euro.

Een Engelssprekende medewerkster in witte, linnen doktersjas leidt mij door de minimalistische ruimte, waar ook een advocaat uit een van de naburige kantoren een rondleiding krijgt. We lopen door een lange gang met in marmer uitgevoerde ijsbaden, een kamer voor ‘zuurstoftherapie’ (met verhoogde zuurstof in de lucht) en een hot yoga-zaal. Aan het einde van de gang laat ze me achter in een kamer waar een enorm wit bad staat, met klep, dat eruitziet als een futuristisch ei.

Even later laat ik mij in het zoute water zakken. Ik trek de klep dicht. Hier ben ik voor gekomen: een uur lang prikkelvrij drijven in het donker. Floaten, zoals deze wellnesstrend heet, voelt alsof je in de baarmoeder drijft, of zweeft in het luchtledige, zegt Renessence op zijn site. „Je zult een rustgevend gevoel van gewichtloosheid ervaren, een gevoel van niets en diepe stilte.”

In de donkere cabine gebeurt in eerste instantie het tegenovergestelde. De eerste paar minuten hoor je via onderwaterspeakers het geluid van het strand: golven, krijsende meeuwen. Lichtjes aan de rand van de badkuip verschieten van kleur. Dan houdt dit op en begint de complete stilte in het donker. Het grote niets overweldigt me. Dat ik in het donker drijf, zonder afleiding, betekent dat ik alleen ben met mijn gedachten – waardoor die als een razende door mijn hoofd tollen. Mijn hartslag verhoogt en ik verlies het besef van tijd.

Pas in de laatste minuten van dit 60 euro kostende uur begin ik te ontspannen. Even later stap ik weer de drukte van de stad in. De rest van de dag voel ik me rozig, als na een goede massage. En vallen de prikkels van de stad extra op – wanneer kan ik weer een sessie boeken?

Echte stilte is voor steeds meer mensen een luxe. In het overweldigende en lawaaierige leven lijkt het of de volumeknop altijd maximaal open staat. Vooral in de grote steden, waar steeds meer mensen dicht op elkaar wonen, en er lawaai is van verkeer, verbouwingen, horeca, toeristen en festivals. Maar het gaat het ook om een gevoel van rusteloosheid – door notificaties, appjes, e-mails en reclame die constant de aandacht vragen.

Die overprikkeling maakt van stilte en rust een luxeproduct, zegt schrijver en journalist Roderick Nieuwenhuis, auteur van Een simpel leven. Daarin onderzoekt hij waarom een sobere levensstijl – van ‘ontspulde’ interieurs tot tiny houses – de laatste jaren zo populair is. „In de vorige eeuw dachten we dat technologie alles efficiënter zou maken, dat we in de toekomst nog maar vijftien uur per week moesten werken. Maar we werken steeds harder en langer, en staan de hele tijd aan.”

Slaaptoerisme

In de Romantiek kwam het verlangen naar natuur en gevoel centraal te staan, als tegenhanger van het industriële tijdperk. En nu willen we, zegt Nieuwenhuis, „ons bevrijden van de constante drukte. Echte stilte en afzondering is maar voor een kleine groep weggelegd.”

Rust en stilte zijn het ‘tegengif’ geworden van het moderne leven, zegt Philip Fimmano, uitvoerend directeur van Studio Edelkoort en Trend Union, bedrijven van trendwatcher Lidewij Edelkoort. Zo kopen mensen ruisonderdrukkende koptelefoons en oordoppen. Maar voor échte stilte en rust heb je veel meer geld nodig. „Stiltevakanties zijn een trend in het luxesegment. In Italië worden vijfsterrenhotels geopend in voormalige kloosters, voor een ‘meditatieve’ vakantie.” CNN meldde de opkomst van slaaptoerisme: luxueuze hotels die voor duizenden euro’s per nacht extra stille kamers en speciale pakketten met onder meer privé-meditatiesessies aanbieden.

De laatste jaren kwamen meer stille en prikkelarme trends op. Techmiljonairs uit Silicon Valley doen aan ‘dopaminevasten’, ze vermijden wat dopamine creëert. Voor volkstuinhuisjes in de Randstad zijn lange wachtlijsten. Wie het kan betalen richt het huis zo prikkelvrij mogelijk in, geïnspireerd door de spartaanse ontwerpen van de Vlaamse Axel Vervoordt. De elite die zich terugtrekt is ook een thema in literaire bestsellers en tv-series. Zo gaat de roman Laat de wereld achter (2020) van de Amerikaanse Rumaan Alam over een yuppenstel dat een klimaatramp overleeft in een luxueuze Airbnb. Mijn jaar van rust en kalmte (2018) van de Amerikaanse schrijfster Ottessa Moshfegh draait om een rijke depressieve jonge vrouw die zichzelf opsluit om met behulp van medicijnen een jaar lang te slapen. Ook hitseries als The White Lotus (HBO) en Nine Perfect Strangers (Amazon Prime) gaan over superrijken in serene resorts, die niet bezig zijn met wereldproblemen.

Maar juist mensen met lagere inkomens staan bloot aan lawaai en andere prikkels, zegt Fimmano, en zij hebben daarom rust en stilte écht nodig. Denk aan flitsbezorgers en Uber-chauffeurs die de hele dag berichten op schermen binnenkrijgen. Of mensen die in gehorige sociale huurwoningen op elkaar gepakt wonen. „In IJsland bestaat een door de overheid gesubsidieerd programma, waarmee arme gezinnen mogen ontspannen in de lokale thermale baden”, zegt Fimmano. „Meer landen zouden een voorbeeld moeten nemen aan dit idee.”